428 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Ayşen SİNA
427
tai
31
), asıl görevleri adli meseleler olmamakla birlikte mahkeme başka-
nı (
hegemones dikasterion)
olarak görev alabilmekteydiler.
Dikasterion
lar-
da yargıç olarak görev yapacak mahkeme üyeleri, her kabileden
32
600
kişi olmak üzere kendi isteğiyle görev almak isteyen otuz yaş ve üstü
erkek vatandaşlar arasından, yılda bir kez kurayla belirlenmekteydi
33
.
Yasama ve yürütmede olduğu gibi, mahkemelerde de uzmanlaşmış
kişilerin bulunmadığı Atina’da bir davayı görmek amacıyla 6000 yar-
gıcın toplandığı anlamına gelmektedir ki, bu kadar çok sayıda yargı-
cın toplandığına ilişkin bilinen sadece bir kayıt bulunmaktadır.
34
Bu-
nunla birlikte yargıç sayısı dava türlerine göre değişmekteydi. Bireyler
arasındaki uyuşmazlıklar hakemler aracılığıyla çözümlendiğinden
mahkemenin iş yükünü daha ziyade siyasi davalar oluşturmaktaydı.
Bu durumda yargıçlar, daha önce demokratik olmayan dönemlerdeki
ceza verme yetkilerini sürdürmüşlerdir, fakat bu suç ve suç tiplerinin
tanımı yasalar tarafından belirlenmişti. Böylesi bir düzenlemenin her
yargıç için getirilmesi, yasal cezaların yetersiz kaldığı durumlarda
bu kişilerin keyfi davranmasını engellemiştir. Ancak yargıç, yasadaki
suça bağlı kalsa da cezanın belirlenmesinde takdir yetkisine sahipti.
Yargıçlar eğer isterlerse Halk Meclisi (
Ekklesia)
veya Danışma Meclisi
(
Bule)
öncesinde bir adli kovuşturma için suçlama (
eisangelia
35
) yapa-
bilmekteydiler
36
, fakat olasılıkla standart uygulama usulleri suçlunun
bir mahkeme önüne çıkarılmasıydı. Ne yazık ki, bu gibi durumlarda
uygulanan usul kuralları bilinmemektedir.
taşımaktaydı. Bu nedenle bu görev sonradan strategoslara aktarıldı.
31
Atina’da vergileri toplayan devlet memurlarına verilen ad. Apodektai vergi ver-
mekle yükümlü vatandaşların ve borçlarının listesini tutarlar, tahsilât yaptıkları
kişinin adını listeden silerlerdi.
32
Atina vatandaşları önceleri dört kabileye (phylai) ayrılmıştı. Vatandaşlık hakkı
kazanan her erkek vatandaş bir kabilenin üyesiydi ve kalıtsal olan kabile üyeliği
sadece erkek çocuklara geçerdi. Kleisthenes, Beşyüzler Meclisi diğer adıyla Danış-
ma Meclisi’ne (Bule) her biri elli üye sağlayan kabilelerin sayısını ona çıkarmıştır.
33
Aristoteles, Atinalıların Devleti, 24. 3.
34
Andocides I. 17, Kullanılan Metin ve Çeviri: Kenneth John Maidenment, Minor
Attic Orators, II. Vol, Cambridge, Harvard University Press, 1982.
35
Eisangelia (suçlama): Ceza yargılanmasının gerçekleşebilmesi için suç isnadının
yargı makamlarına getirilmesi anlamını taşır. Areopagos Meclisi’nin eisangelia
(suçlama) yasasına dayanarak devlete karşı işlenmiş suçlarla ilgili kovuşturma
yetkisini korumaya devam etmiştir.
36
Thukydides, Peloponnesos Savaşı (Çev. T. Gökçöl), İstanbul, Hürriyet Yayınları,
1976,8. 70 ve 8. 92.