433 / 497
Eski Yunan Yargı Sistemi: MÖ IV. Yüzyılda Atina’da Yargıçlar ve Mahkemeler
432
maması durumunda davalar bir
dikasterion
a götürülürdü.
51
Kırklar ya
da Kırk Yargıç özellikle mülkiyet hakları, satışlar, borçlar, sözleşmeler
ve kira gibi özel davalarla yetkilendirilen mahkemelerdi ve bu davala-
ra bakanlar da bir bakıma gerçek yargıçlardı.
Kırklar’ın baktığı bir başka dava ise hesap verme davasıdır. Her
vatandaş, bir mahkeme önünde hesap vermiş bir memura karşı kişisel
ya da devleti ilgilendiren bir hesap verme davası (
euthynai
) açılabil-
mekteydi
52
. Böyle bir dava açmak isteyen herhangi bir vatandaş he-
sap verme gününden sonraki üç gün içerisinde kendi adıyla birlikte
suç isnat ettiği memurun adını, ortaya attığı suçu, ona verilmesini
doğru bulduğu cezayı beyaz bir tahta üzerine yazarak bir
euthynos
a
(araştırıcı) verirdi. Kura ile her kabileden bir kişi olmak üzere seçilen
araştırıcı (
euthynos
) bu yazıyı alır, işi araştırır, memurun kişiye karşı
işlediği suçtan dolayı yargılanması gerektiğine karar verirse o kabile-
nin davalarına bakan Kırklar’a, memurun devlete karşı işlediği suçtan
suçlu bulunursa Yasa Koyucu
Arkhon
lara (
thesmothetai
) havale ederdi.
Bunun üzerine söz konusu yargıçlar, memura mahkemede hesap ver-
me davası açardı ve bu davalarda yargıçların verdikleri karara itiraz
edilemezdi.
53
V. Hakemler
(Diaitetai
)
Yargılama amacıyla Atinalılar tarafından oluşturulmuş organize
bir birim olan Hakemler (
diaitetai
) 10
drakhme
yi aşan ceza hukuku dava-
larına bakarlardı. Temelde kamu ve özel davalarda usul aynıydı: örne-
ğin kutsal değerlere saygısızlık yapan birini bu suçtan mahkemeye ge-
tirecek resmi bir savcı olmadığından, bu görevi kendi isteğiyle seçen ve
sonrasında davayı kendi özel davasıymış gibi yürütecek olan bir vatan-
daş üstlenirdi. Atina’da hem resmi hem de özel hakemler bulunduğun-
dan davacılar istedikleri takdirde özel hakemlere başvurmakta özgür-
düler. Mevcut yasaların yanı sıra usul kurallarının da olmasına karşın,
adlarını askerlik listesinden sildiren 60 yaşın üzerindeki vatandaşlar
arasından her yıl kurayla seçilerek oluşturulan Hakemler (
diaitetai
), ta-
51
Aristoteles, Atinalıların Devleti 53. 5.
52
Aristoteles, Atinalıların Devleti 48. 4-5.
53
Stephen Todd, s. 128; Alick Robin Walsham Harrison, The Law of Athens, vol. II,
Indianapolis, Hackett Publishing, 1998, ss. 66-68.