431 / 497
Eski Yunan Yargı Sistemi: MÖ IV. Yüzyılda Atina’da Yargıçlar ve Mahkemeler
430
yargılama yetkisi verilmesi, Atinalıların yargı ve yürütme yetkilerini
birbirinden ayıramadıklarının çarpıcı bir örneğidir.
III. Yasa Koyucu
Arkhon
lar (
Thesmothetai
)
Yönetimsel görevlerde kolayca uygulanan bu görev dağılımı ilke-
si, konu Yasa Koyucu
Arkhon
lar (
thesmothetai)
, Kırklar (
tessarakontoi)
ve
Dava Başlatanlar (
eisagogeis
) gibi, asıl görevleri hukuki konular olan
yargıçlara gelince problemli bir hal alır. Kısaca belirtilecek olursa Yasa
Koyucu
Arkhon
lar (
thesmothetai
) kamusal, Kırklar ve Dava Başlatanlar
özel işlerden sorumludur. Yasa Koyucu
Arkhon
lar
(thesmothetai
) yöneti-
ciler olarak yasaların yıllık olarak düzenlenmesi, gözden geçirilmesi,
mahkemelerin tarih ve yerlerinin belirlenmesi; bazen de yabancılar ve
vatandaşlar arasındaki davaları düzenleyen uluslararası anlaşmaların
onaylanması (
ta pros tas poleis symbola)
gibi işleri yürütürlerdi. ‘Yetki
alanları” çok az özel konu içeriyordu: sahibi devlet olduğu için maden
davaları (
dikai metallikai
), ‘ticari’ davalar ve ‘anlaşma’ davaları (
dikai em-
porikai
ve
dikai apo symbolon
)
,
yani davalı taraflardan birinin genellikle
yabancı olduğu davalar bunlara bir örnektir. Ancak bu yargıçların asıl
görevleri kamusal işleyişi düzenlemek ve özellikle de devletin yasaları
veya yönetimine karşı işlenmiş suçları cezalandırmaktı. Yasa Koyucu
Arkhon
ların(
thesmothetai
) yetki alanları Danışma Meclisi (
Bule
) ve Halk
Meclisi (
Ekklesia
) başkanlarının (
graphai proedri kai kaiepistatikai
) adli
kovuşturmaları
(eisangeliai
), adli suçlamalar (
eisangelia
ve
probolai
), be-
yanlar (
endeikseis
), yasadışı teklifler ile ilgili iddianameler (
paranomon
),
rüşvet alan yetkililerin kovuşturması (
doron
) gelmektedir. Bunların
dışında devlete borçluların isim listesinde yanlışlık yapanlar, yani ev-
rakta sahtecilik (
pseudengraphes
) ve vatandaşların haklarını gasp eden
yabancıların kovuşturması (
ksenias
) gibi suçlarla ilgilenirlerdi.
44
Ayrı-
ca, devlete değil de bireye karşı işlenen suçlarda da görevli oldukları
bilinir.
45
Ancak bu görev dağılımındaki ilke kesin olarak anlaşılma-
maktadır: örneğin, zina suçu davalarının neden aile ile ilgilenen bi-
rinci
arkhon
(
arkhon eponymos
) değil de altı kişiden oluşan Yasa Koyucu
Arkhon
lar (
thesmothetai
) tarafından görüldüğü bilinmez.
44
Aristoteles, Atinalıların Devleti 59. 1.
45
Mogens Herman Hansen, s.223.