dergi 123

Eski Yunan Yargı Sistemi: MÖ IV. Yüzyılda Atina’da Yargıçlar ve Mahkemeler

434

dece o yıl başka bir resmi görevde olanlar veya yurt dışında bulunanlar

bu cezadan muaf tutulurlardı. Mağdur tarafın hakem aleyhinde yaptığı

herhangi bir şikâyet, birime dâhil olan herkes tarafından dinlenirdi ve

hakem aleyhinde alınacak bir karar oy kullanma hakkından mahrum

kalmasına neden olurdu. Yine de hakemin mahkemeye (

dikasterion)

temyiz yolu açıktı. Hakemin başlıca görevi taraflar arasında uzlaşma

sağlamaktı. İddiaların dinlenmesi ve kanıtlar sonucunda bu uzlaşma

sağlanamamışsa, tayin edilen günde kararı verir ve agorada bulunan

‘yemin taşı’ üzerine yemin ederek onaylardı. Eğer davacı itiraz etmez-

se, dava kapanırdı. Ancak taraflardan biri temyize giderse hakem de-

lilleri, yeminleri, iddiaları, kısacası kararına ışık tutan tümmateryalleri

her biri bir taraf için olmak üzere, iki kutuya (

ekhinoi

) koyup, kararına

dair bir not iliştirdikten sonra davayı mahkemeye getirip duruşmaya

başkanlık yapardı. Davada söz konusu olan miktar, görevi daha önce-

den almış olduğu Kırklar yargıçları arasından dava edilenin kabilesi-

nin işleriyle ilgilenen dört yargıca mühürlü olarak teslim ederdi. Bu da-

valarda maddi değeri 1000

drahkme

den az ise 201, 1000

drahkme

den fazla

ise 401 yargıç olurdu. Bu aşamada kutularda yer alan mevcut deliller

ve iddialar dışında herhangi bir şeye başvurulmasına izin verilmezdi

Hakemler (

Diaitetai

), Atina demokrasisinin en ilginç buluşların-

dan birisidir. Kurumun planlaması, öncelikli amacı barışı tahsis et-

mek olan deneyimli ve tarafsız kişiler tarafından özel davaların sonu-

ca vardırılması için mükemmeldi. Ancak bunların ne ölçüde başarılı

oldukları ve temyize gidilmeden ne kadar davayı kapattıkları bilin-

memektedir. Hakem kura esasına dayanarak seçildiğinden kararının

davacılar ve mahkeme üzerindeki ağırlığı hakemin kişiliğine göre

değişiklik gösterirdi. Fakat demokrasi açısından bakıldığında, çok sa-

yıda ihtilafın içinde yasanın kendi halinde iki vatandaşını mahkeme

sıkıntısına sokmayıp, adaleti tahsis etmek için ucuz, basit ve uzlaştırıcı

yollar sağladığı açıktır.

VI. Dava Başlatanlar (

eisagogeis

)

Kararın hızlı bir şekilde çıkması istenilen durumlarda, davaları

bir ay içinde (

emmenoidikai

a) gördürüp bir hükme bağlanmasını sağla-

Aristoteles, Atinalıların Devleti 53.