437 / 497
Eski Yunan Yargı Sistemi: MÖ IV. Yüzyılda Atina’da Yargıçlar ve Mahkemeler
436
ların oyçokluğuyla yönetimine dayanmasıydı. Bu ortamda yargıçların
yargı görevini yapmalarına mani olacak devlete borçlu olma durumu
veya
atimia
cezası almış olma gibi bir engelinin bulunmaması gerek-
mekteydi. Bu sınırlı bilginin dışında birimin nasıl seçildiği ve MÖ V.
yüzyılda alt bölümlere nasıl ayrıldığı konusunda günümüze kalan her-
hangi bir kayıt yoktur. Ancak yargı yetkisinin fiili uygulamada keyfi
ve öngörülemez olduğu hakkında komedya yazarı Aristophanes’ten
daha iyi bir kaynak şu an için yoktur
63
. Yazara göre yargıç sayısı 6000’i
geçmemiştir.
64
Aristoteles ise devletten maaş alan 20.000 kişinin için-
de yargıçların 6000 kişilik bir grup olduklarını belirtmiştir
65
. Perikles
tarafından verilmeye başlanılan bir günlük oturum için 2
obolos
ücret,
MÖ 425/4 yılında Kleon tarafından 3
obolos
a çıkartılmış ve kurumun
tarihi boyunca hep aynı kalmıştır.
66
Mahkemeler, şenlik zamanları
ve Halk Meclisi’nin (
Ekklesia
) toplantı günlerinde olduğu gibi her gün
toplanmazdı, dolayısıyla yargıçlık görevi üstlenenler sadece oturuma
katıldıkları gün için ücret alırlardı.
Aristoteles’in çağına gelene kadar, MÖ IV. yüzyıldaki yargıç ku-
rullarının yapılanması hakkında çok az şey bilinir. Yargıçlık görevine
tayin ile bir mahkemede hizmet etmek üzere tayin arasında dikkatli
bir ayrım yapılmalıdır. İlk olarak, yargıçların bu yüzyılın ilk çeyreğin-
de A (alfa) harfinden K (kappa) harfine kadar olmak üzere on bölüme
ayrıldığını, her bölümün aynı sayıda üye barındırdığını ve her kabileyi
temsilen üyelere sahip olduğunu biliyoruz. Ancak, yargıçların nasıl
ve ne zaman seçildikleri veya sabit bir sayı olup olmadığı konusunda
bilgiye sahip değiliz.
Mahkemelerin Oluşturulması:
Adalet işlerinin görülmesini idare etmek ile suçu araştırmak üze-
re dokuz
arkhon
olduğu, fakat özellikle altı kişiden oluşan Yasa Koyucu
Arkhon
lar(
thesmothetai
) kurulunun yetkisinde bulunduğunu gördük.
Baktıkları hukuki işlerin alanı geniş sayılmazdı: bütün aile hukuku-
na
arkhon eponymos
, dini ve adam öldürme davalarına
arkhon basileus
,
63
Aristophanes, Kömürcüler, 375-6; Atlılar 1356 vd; Eşek Arıları 550-579.
64
Aristophanes, Eşek Arıları, 662.
65
Mogens Herman Hansen, 32-34.
66
Aristophanes, Atlılar, 51, 800; Douglas Maurice Macdowell, s. 34.