dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

Ayşen SİNA

435

yan bir birimdi. Sayıları beş olan Dava Başlatanlar, iki kabile adına bir

kişi olmak üzere ve toplamda on kabileyi temsilen kurayla belirlene-

rek atanırlardı ve yargı görevini Yasa Koyucu

Arkhon

lar (

thesmothetai

)

yetkisi altında yaparlardı. Dava Başlatanlar hakkında MÖ V. yüzyılda

Delos Birliği üyelerinden alınan vergi tutarlarını yeniden inceleyen

mahkemeye başkanlık yaptıkları

dışında herhangi bir bilgi bulun-

maz. MÖ IV. yüzyıldan itibaren bir ay içinde görülmesi gereken da-

vaları başlattıkları ve karara bağladıkları bilinmektedir. Bu davalarda

şikâyet alındıktan bir ay sonra duruşma gerçekleştirilirdi, fakat bu gö-

revlilerin ‘yetkisi’ bütün ‘bir ay içinde görülen” davaları kapsamazdı;

mültezimlerin açtığı veya mültezimlere (

telonai

) açılan ve Tahsildar-

lar (

apodektai

) tarafından görülen davalar, yani ‘

dikaiemporikai’

da bir

ay içinde karara bağlanması gereken davalardı. Ayrıca çeyizin geri

verilmesi için açılan dava, aldığı borç parayı ödemeyen birine açılan

dava, aldığı ödünç paranın aylık faizini ödemeyenlere açılan dava ve

pazarda iş yapmak üzere ödünç alınan sermaye davalarına bakarlar-

dı. Bunlardan başka hakaret davaları

, dernekler ve kurumlarla ilgili

davalar, koşum hayvanları, köleler, devletin bir savaş gemisini donat-

makla görevlendirilmesine rağmen görevini yerine getirmeyen zen-

gin vatandaşlara açılan ve son olarak da sarraflıkla ilgili davalar Dava

Başlatanlar’ın yetkisindeydi.

Söz konusu yargıçların hem ceza huku-

ku hem de özel hukuktan kaynaklanan sınırlı sayıda (

numerusclausus

)

uyuşmazlık konusunda yetkilendirilmiş oldukları anlaşılmaktadır.

Atina demokrasisine dışarıdan gelecek olası bir tehlikeye karşı

tedbir amacıyla kurulan mahkemelere yöneticilerin atanması ve dav-

ranışları üzerinde etkili olan, hatta Danışma Meclisi’nin (

Bule

) otorite-

sini bile engelleyebilen demokrasinin bütün güçlü yargıçları (

dikastes

veya

heliastes)

sadece otuz yaşından büyük sıradan birer vatandaşlar-

dı. Atina demokrasisinin en karakteristik özelliği, egemen bir Halk

Meclisi’nde (

Ekklesia

) ve hem yargıç hem de hem jüri üyesi olan, gizli oy

veren ve kararlarına karşı temyiz yolu kapalı olan yargıçlardan (

dikas-

tes

) oluşan mahkemelerde (

dikasteria

) bir araya gelen bütün vatandaş-

Alick Robin Walsham Harrison, s. 21-23.

Demosthenes 37. 33’te bu davaların MÖ 346 yılında Kırklar’ın yetkisine devredil-

diğini yazar. Kullanılan Metin ve Çeviri: Douglas Maurice Macdowell, Demosthe-

nes Speeches 27-38, Austin, Texas of University Press, 2004.

Aristoteles, Atinalıların Devleti 52. 2.