dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

Ayşen SİNA

437

metoikos

lar ve yabancıların davalarına

arkhon polemarkhos

, bütün öteki

davalara ise Yasa Koyucu Arkhonlar (

thesmothetai)

kurulu bakardı. Ad-

ları geçen

arkhon

lar araştırdıkları davayı karara bağlamak üzere daimi

iki mahkemeden birine; ya cinayet davalarına bakan beş mahkemeye

ya da Halk Mahkemesi’nin (

heliaia

) önüne çıkarırlardı.

Ancak duruşma yapabilmek için bir mahkeme oluşturmak bilhas-

sa incelikli bir işti. Yasa Koyucu

Arkhon

lar (

thesmothetai

) hangi duruş-

maların hangi mahkemede ve ne zaman gerçekleştirileceğini belirler-

di. Mahkemelerde gerekli yargıçların toplanması yetkililer tarafından

kolayca belirlenirdi, zira yasalar ve kararnameler (

psephismata

) her bir

oturumda kaç kişinin olacağını saptardı. Sabah erken saatlerde yar-

gıçlar, her biri bir kabileye ayrılmış mahkeme odalarında (

kleroteria

)

toplanırdı ve dokuz

arkhon

ile bir sekreter (

grammateus

) bölümlere gi-

der ve her biri kendi kabilesine başkanlık ederdi. Hangi yargıcın hiz-

met vereceğini ve bölünmüş odalardan oluşan mahkeme salonlarına

kaç kişinin dağıtılacağını karara bağlamak günün öncelikli işiydi. Bu

işlemin ilgi çekici olmasının sebebi kabilelerin ayrılmış olduğu on bö-

lümün her birinden tek tek temsilcilerin seçimi ile ilgili titiz ayarlama-

ların gerçekleştirilmesiydi. Aristoteles, bu kadar zahmete neden giril-

diğini açıklamaz. İkinci iş, o gün için görevlendirilen yargıçların her

birine bakacakları davaların dağıtılmasıydı. Yasa Koyucu

Arkhon

lar

(

thesmothetai)

mahkeme binaları kullanırdı ve bunlar ‘Λ’ (lambda) har-

finden itibaren adlandırılırdı. Bunun dışında her mahkeme binasının

kapısının üst pervazında kendine özgü bir renk de bulunurdu. Örnek

verilecek olursa, biri 200 diğeri 400 yargıçlık olmak üzere sadece iki

mahkeme toplanıyor ve ‘Λ’ (lambda) harfli yeşil mahkemeye, ‘M’ (mü)

harfli de kırmızı mahkemeye verilirdi. Daha sonra her biri mahkeme

salonu olarak kullanılacak bölünmüş odada, yirmi adet ‘Λ’ (lambda)

işaretli meşe palamudu, 40 adet de ‘M’ (mü) ile işaretlenmiş meşe pa-

lamudu bir kupa (

hydria

) içine konulurdu; 20 yeşil sopa ve 40 kırmızı

sopa da girişe yerleştirilirdi. Hâlihazırda seçilmiş 60 yargıç birer birer

kupadan meşe palamudu seçmeye çağrılırdı. Meşe palamudu her bir

Kleroterion, kura, ad çekme yoluyla devlet memurlarının (magistratlık) seçimleri-

nin yapıldığı yer.

Hydria “su kabı, şarap küpü; ölülerin küllerinin konulduğu urna” anlamlarının

yanı sıra “mahkemede oyların konulduğu kupa, oy sandığı” anlamına da gelmek-

tedir.