440 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Ayşen SİNA
439
non, Parabyston, Phoinikioun (Kırmızı) ve Batrakhioun (Yeşil), Palla-
dion, Areopagos, Delphinion, Phreatto, Prytaneion ile en büyük ve en
genişi olan Heliaia mahkemeleridir.
74
Yargıç Yemini
Halk Mahkemesi’nde görev yapan yargıçlar, muhtemelen atama-
ların ve bölümlere seçimlerin yapıldığı dönemde, yılda bir kez Ardet-
tos tepesine giderek yemin ederlerdi.
75
Geçmişi Solon dönemine da-
yanan yemin geleneğinin tam metni günümüze ulaşmamıştır. Fakat
hatiplerin göndermelerinden anlaşıldığı kadarıyla olasılıkla aşağıdaki
gibidir. “Halk Meclisi (
Ekklesia
) ve Danışma Meclis (
Bule
) tarafından
kabul edilen yasaların ve kararların hükmüne uygun olarak oy kulla-
nacağıma, ancak yasanın olmadığı durumda düşmanlık veya iltimas
etmeksizin sadece vicdanımın sesini dinleyerek son derece adaletli
davranacağıma, sadece öne sürülen suçlama konusuna dayanarak oy
kullanacağıma, hem davacıyı hem de davalıyı tarafsız bir şekilde din-
leyeceğime yemin ederim”.
76
Yönetimde her vatandaşın sorumluluğu ve yetkisi olduğu fikrini
öne süren demokrasi teorisi Atinalılar tarafından kusursuz biçimde
uygulanmıştır. Tasviri yapılan bu karmaşık yapılanma da iki temel
fikir üzerine kuruludur: Yasa, ortalama bir insanın anlayacağı şekil-
de olmalıdır ve geniş kitlelerin sağduyusu ve ahlaki içgüdüleri hukuk
yönetiminin garantisidir. Atinalı yargıçların rüşvet aldığı, korku ya-
rattığı veya maksatlı olarak sahtekârlık yaptığı konusunda hiçbir kanıt
yoktur. Kendilerine verilen takdir yetkisi bir baskı aracı olarak kulla-
nılmamıştır. Bu tehlikenin üstesinden yargıçların sayısı ve temsil özel-
likleri ile gelinmiş olmalıdır.
Bu mahkemelerin sayısındaki hızlı artış Halk Meclisi (
Ekklesia
) ve
Danışma Meclisi’nin (
Bule
) yasal işlerle uğraşmak için harcadığı zama-
nı bir hayli azaltmıştır. Örneğin Danışma Meclisi’nin (
Bule
) sadece ha-
74
Atina’daki mahkemelerin özellikle mimarileri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz.
Alan Boegehold, The Lawcourts at Athens:Sites, Building, Equipment, Procedure,
and Testimonia, Princeton, New Jersey, 1995.
75
“Yemin, ant; yeminin tanığı” anlamına gelen ‘horkos’ sözcüğü, yeminlerin koru-
yucu tanrısı Horkos’un adından gelmektedir.
76
Alick Robin Walsham Harrison, s. 48; Morgen Herman Hansen, s. 182.