dergi 123

Eski Yunan Yargı Sistemi: MÖ IV. Yüzyılda Atina’da Yargıçlar ve Mahkemeler

440

pis cezası vermekle kalmayıp aynı zamanda ölüm cezası uyguladığı

bir dönem de vardır ve olasılıkla bu

Areopagos

Meclisi’nin yetkileri-

nin kısıtlanmasından önce değildir. MÖ IV. yüzyılda bugünkü jürinin

görevini yapan kişilerin egemenliğine tanık oluruz. Danışma Meclisi

(

Bule

), sadece hainleri ve demokrasiye karşı komplo kuranları, temi-

natlarını yerine getirmeyen mültezimleri cezalandırmakla yetkilendi-

rilmişti. Çünkü bu meclis üyeleri hem 500

drahkme

üzerinde bir ceza

veremiyorlardı hem de kendilerine getirilen ciddi suç davalarında

mahkemelere danışmak zorundaydılar. Söz konusu meclisin hukuki

işlevi iki şekildeydi: özellikle para işleriyle ilgilenen memurları sorgu-

laması açısında son derece ihtiyatlı idarecilik ile ekonomi ve donan-

ma gibi kamusal hizmetlerin belirli alanlarından sorumluydu.

düzenlemeler çerçevesinde, yetki alanı kapsamında işlenmiş suçlarda

görevi gereği davaya müdahale edebilirdi.

Suçlamalar:

eisangelia ve probole

Danışma Meclisi’nin (

Bule

) başka bir görevi daha vardı: yargıç

veya özel kişiler tarafından getirilen adli kovuşturmalar için yapı-

lan suçlamalar (

eisangeliai

probole

) yığını ile ilgilenmesi beklenirdi.

Yargıçların ilgilendiği suçlamalar arasında görevini kötüye kullanan

devlet memurlarına, hatiplere, jurnalcilere ve hakemlere karşı yapılan

suçlamalar olarak sayılabilir.

Eisangelia

probolearkhon

lar tarafından yetkili mahkemeler önün-

de değil de,

prytaeneis

denilen görevlilerden oluşan meclis komisyo-

nu tarafından halkın önüne getirildikleri için bunlar olağanüstü dava

türleridir. İki suçlama türü arasındaki en önemli fark

eisangelia

’da

suçlayıcı ya kendisi yargıç olarak ortaya çıkarak davayı hükme bağ-

lar veya davayı yetkili mahkemeye yollarken,

probole

’de ise sadece

davanın yasalar yoluyla kovuşturulması beklenir. Ayrıca dava edi-

len kimse kendisine karşı

eisangelia

muamelesine girişilmiş ise hemen

tutuklanırken,

probole

’de tutuklama yoluna gidilmez. Eğer Danışma

Meclisi (

Bule

) suçlamanın incelenmesi lehinde oy kullandıysa, Baş-

kanlar (

Prytaneis

) duruşmanın yapılması için uygun bir gün ayarlardı.

Aristophanes, Atinalıların Devleti, 45. 2; Demosthenes, Against Timocrates, 24. 63,

Kullanılan Metin ve Çeviri: Againist Meidias. Adration, Aristocrates, Timocrates,

Aristogeiton (J. H. Vince) The Loeb Classical Library, London, 1956.