442 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Ayşen SİNA
441
Esas amaç davanın davacıya zarar vermemesi olsa da, suçun ağırlığına
göre hapsetme veya kefaletle serbest bırakma yetkileri vardı. Her iki
taraf dinlendikten sonra, çoğunluk aklanma lehinde oylama yaptıy-
sa sanık serbest bırakılır ve dava kapanırdı. Eğer tam tersi yönde bir
karar alınırsa, Danışma Meclisi’nin (
Bule
) karar vermesi gereken bir
sonraki şey para cezasının yeterli olup olmayacağı veya konunun daha
fazla hukuki yetkileri olan bir mahkemeye aktarılıp aktarılmayacağıy-
dı. Suçlamalar aynı zamanda Halk Meclisi’ndeki (
Ekklesia
) halka da
beyan edilebilirdi. İlk olarak halk, suçlamanın kabul edilip edilmeye-
ceği hususunda ellerini kaldırarak oy kullanırdı. Suçlamanın kabulü
ve Danışma Meclisi’nin (
Bule
) ön araştırması aynı etkiye sahiptir.
78
Her
iki durumda da mahkemenin söz konusu mecliste yapılması veya baş-
ka bir mahkemeye sevk edilmesi muhtemeldir. MÖ V. yüzyılın ortala-
rından MÖ IV. yüzyılın ilk yıllarına kadar olan süreçte, davalar bazen
Danışma Meclis’inde (
Bule
) fakat daha sık olarak mahkemelerde görü-
lürdü. MÖ IV. yüzyılın ilk yıllarından sonra ise her zaman mahkeme-
lerde görülmeye başlanmıştır. Yasa Koyucu
Arkhon
lar (
thesmothetai)
bu
gibi konularda da başkanlık rolü üstlenmiştir.
Bir
eisangelia
ile uygun biçimde kovuşturulabilecek suçlar, sözü ge-
çen yüzyılın ortalarına kadar açık biçimde tanımlanmamıştır. Bu tarih
öncesinde
eisangelia
insanlara sahtekârlık yapanları ölümle cezalandır-
mak için kullanılan antik bir yasayı icra etmek için kullanılmıştır. Böy-
lelikle, genel ya da özel anlamda ihanet (
prodosia
) bir suçlama sebebi
olarak kabul edilebilir. Aslında
eisangelia
siyasi yenilgiyi cezalandır-
mak için kullanılırdı fakat Atina’daki işleyiş hem daha basit hem de
daha sık kullanılırdı.
79
Ayrıca, Danışma Meclisi (
Bule
) aynı zamanda
ekonomi gibi, üzerinde denetleme yetkisi olduğu herhangi bir konuda
da “suçlama” yapabilirdi.
Ancak, yaklaşık olarak MÖ IV. yüzyılın ortalarında, yani bugün-
kü hazırlık soruşturmasına karşılık gelen
eisangelia
’nın suçluyu sadece
mahkeme önüne çıkarmak için kullanılan bir yol olduğu ve Danışma
Meclisi’nin (
Bule
) formalite icabı iş yürüttüğü dönemde, hakkında
“suçlama” yapılması gerekli olan suçlar bir
nomoseisangelitikos
ile kesin
78
Morgen Herman Hansen, The Athenian Democracy in the Age of Demosthenes
(Trans. J. A. Crook), Cambridge MA, Blackwell Publishers, 1991, s. 214-216.
79
Morgen Herman Hansen, s. 258; Alick Robin Walsham Harrison, s. 54.