dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

Ayşen SİNA

443

kın yargılama yapmasını sağlamaktan ziyade mahkeme için gerekli

ön hazırlık olarak genel kanısını öğrenmekti. Halk, hem sanığa yön-

lendirilen suçlamayı hem de savunmayı dinler ve ardından ellerini

kaldırıp suçlu olup olmadığını oylardı. Eğer karar şikâyetçi aleyhinde

verilirse, dava düşerdi.

Sadece bir konu, yaygın mahkemelerin etki alanından belir-

li bir ölçüde sıyrılabilmiştir. Atinalılar cinayet konusunda oldukça

muhafazakâr bir tutum içindeydiler. MÖ VII. yüzyılda, adam öldür-

me ve tecavüz suçlarına çok ağır cezalar verdiği için “yasalarını kanla

yazdı” yakıştırması yapılan Drakon’un yasa ve hükümleri, üç yüzyıl-

lık derin değişimin ardından, Aristoteles ve Demesthones’in çağında

hala saygı görüyordu. Söz konusu yasa kasten adam öldürme ile iste-

meden öldürene verilecek ceza arasında ayrım yaparak, kan davası ile

kan parasını kaldırarak suçu derecelendirmiştir.

Platon’nun

Yasaları

’ı,

kan dökme üzerine eski dini kavramların canlılığını ispatlar.

Bu gö-

rüşe göre, katil kirlenmiştir ve etrafını kirletmektedir, kurbanın kızgın

ruhu akrabalarının öç almasını istemektedir. Atina’da devletin bir işi

de bu intikamın usullerini kontrol altında tutmak ve düzenlemek, suç-

lunun intikam almak isteyenler tarafından affedilmesi ve aklanması

gereken durumları önceden belirlemekti.

Cinayet Davalarına Bakan Mahkemeler

MÖ IV. yüzyıl Atina’sında cinayet (

phonos

) davalarına bakan beş

mahkeme vardı ve baktıkları davaların niteliğine göre farklı yerler-

de gördükleri davaları her zaman açık havada görülürdü: Areopagos,

Palladion, Delphinion, Phreatto, Prytaneum.

Areopagos Mahkemesi’nin yetki alanı dışındaki cinayet davala-

rına bakan ve PalladionDelphinion ve Prytaneion mahkemelerinde

görev yapan yargıçlara

ephetai

(hakkı gösterenler) denirdi. Drakon

öncesinde dönemde de adlarından söz edilen

ephetai

yargıçları MÖ V.

yüzyıldan itibaren elli yaşın üzerindeki Areopagos Meclisi’nin eski 51

Stephen Todd, s. 55.

Platon, Yasalar (Çev. C. Şentuna – S.Babür) Ara Yayıncılık, İstanbul, 1988, 1992,

854c-855a-e, s. 120-121; Platon ayrıca, “yazılı olmayan yasalar” ile “babadan kal-

ma yasalar” olarak tanımladığı geleneksel yasaların eğer gereğince korunmuş ve

yerleşmiş iseler, yazılı yasaların kurtuluşunu sağladıklarını söyler (793a, s. 47).