125

TBB Dergisi 2016 (125)

Hasan DURSUN

119

4501 sayılı Kanun’un 6. maddesinde bu kanunda ve usulüne göre

yürürlüğe konulmuş uluslararası anlaşmalarda hüküm bulunma-

yan hallerde Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun tahkimle ilgili hü-

kümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. 12.1.2011 tarih ve 6100 sayılı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 407. maddesinde bu kısımda yer

alan hükümlerin, 21.6.2001 tarih ve 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim

Kanunu’nun tanımladığı anlamda yabancılık unsuru içermeyen ve

tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği uyuşmazlıklar hakkında

uygulanacağı ifade edilmiştir. Görüldüğü üzere 6100 sayılı Kanun’da

yalnızca ulusal tahkime yönelik hükümlere yer verilmiştir. Gerçi 6100

sayılı Kanun 4686 sayılı Kanun’a yollama yapsa da az sonra anlatıla-

cağı üzere 4686 sayılı Kanun ile 4501 sayılı Kanun arasında birtakım

ilişkiler bulunduğundan ve her iki kanunda da uluslararası tahkime

yönelik hükümlere yer verildiğinden 4501 sayılı Kanun’un 6100 sayılı

Kanun’a yapmış olduğu bu yollama, işi oldukça karmaşıklaştırmış ve

olayın bütünselliği ile tutarlılığı parçalanmıştır.

- 4501 sayılı Kanun ile 27.11.2007 tarih ve 5718 sayılı Milletlerarası

Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun arasında da tutarlılık

ve ilişki sağlam bir şekilde kurulamamıştır. 4501 sayılı Kanun’un az

önce belirtilen 6. maddesinde bu kanunda ve usulüne göre yürürlüğe

konulmuş uluslararası anlaşmalarda hüküm bulunmayan hallerde Mil-

letlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un tahkimle

ilgili hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. 5718 sayılı Kanun’un

özü bakımından anlaşılması gereken “yabancılık” unsuru ile 4501 sayılı

Kanun metninde tanımlanan “yabancılık” unsuru bütünüyle birbirin-

den farklı olduğundan 5718 sayılı Kanun’un tahkimle ilgili hükümleri-

ne yollama yapılması isabetsiz olmuştur. Gerçekten de 5718 sayılı Ka-

nun bakımından anlaşılması gereken “yabancı unsur” (foreign element)

ile Türk hukukunun dışında başka bir hukuk sistemi ile olan bağlantı

ifade edilir. Bu çerçevede, örneğin, sözleşme yabancı ülkede kurulmuş

veya orada icra edilecekse, haksız fiil mahkemenin bulunduğu ülke dı-

şında işlenmişse, uyuşmazlık konusu mal başka bir ülkedeyse, taraflar

Türk vatandaşı değilse olay veya işlemde yabancı unsurun bulunduğu

kabul edilir.

Görüldüğü üzere 5718 sayılı Kanun bakımından aranan

yabancılık unsuru özgün bir nitelik gösterdiğinden ve bu kavram ba-

A. Çelikel, Milletlerarası Özel Hukuk, İÜHFY No. 690, İstanbul 1984, s. 6.