125

TBB Dergisi 2016 (125)

Hasan DURSUN

133

savunulmaktadır. Kimi yazarlar ise 1958 Fransız Anayasası’nın, 1946

Anayasası’nın Başlangıç Hükümlerini benimsediğine göre Başlangıç

Hükümlerinin 9. Paragrafında “işletilmesi milli bir kamu hizmeti ya

da fiili bir tekel niteliğinde olan ya da bu niteliği kazanan işletmeler ve

mallar toplumsal mülkiyet konusu olur” hükmüne dayanarak eğitim,

sağlık ve sosyal güvenliğin de anayasal kamu hizmetleri kapsamında

değerlendirilmesi gerektiği görüşünü savunmaktadır.

Fransız öğretisi anayasal kamu hizmetlerinin kapsamını geniş yo-

rumladığı durumlarda bir ayrıma giderek “özelleştirilememe” özelli-

ğini yalnızca devletin egemenlik yetkisini kullanmasının aracı olan

kamu hizmetleriyle sınırlandırma eğilimi taşımakta, bir başka deyişle,

anayasal kamu hizmetlerinin kapsamı genişlediği oranda özel kesime

devredilmezlik özelliğinin azaldığı görüşünü benimsemektedir. Bu-

nunla birlikte öğretide, devletin egemenlik yetkisinin kullanılmasının

aracı olan anayasal kamu hizmetlerinin bile devletin denetim olanağı

korunduğu sürece özel kesim tarafından yürütülebileceği görüşünü

savunanların da bulunduğunu belirtmek gerekir.

Fransız öğretisinden Esplugas anayasal kamu hizmetleri konu-

sunda ayrıntılı bir incelemeye girişerek üçlü bir ayrıma gitmektedir.

Yazar; adalet hizmetleri, polis, ordu, hapishane hizmetleri gibi kamu

düzeni ve güvenliğini sağlayan hizmetleri birinci tip anayasal kamu

hizmetleri olarak görmekte, para basma, vergi toplama gibi devletin

mali ve iktisadi bağımsızlığını sağlayan hizmetleri ikinci tip anayasal

kamu hizmetleri olarak kabul etmekte, diplomasi, siyasi sığınmacı ka-

bul hizmetleri gibi devletin diğer devletler karşısında bağımsızlığını

sağlamaya yönelik hizmetleri ise üçüncü tip anayasal kamu hizmetle-

ri olarak benimseyerek anayasal kamu hizmetlerini üçe ayırmaktadır.

Yazar, bundan başka, devletin mali ve iktisadi bağımsızlığını sağlayan

ikinci tip anayasal kamu hizmetlerini, devletleştirme, telekomünikas-

yon, ulaşım ve enerji gibi ulusal ekonomiyi korumaya yönelik hizmet-

ler, ücretsiz ve laik eğitim gibi entelektüel yaşam korumaya yarayan

hizmetler, sağlık ve sosyal güvenlik hizmetleri gibi maddi koşulları

korumaya yönelik hizmetler olarak üçe ayırmaktadır. Esplugas, ikinci

tip anayasal kamu hizmetlerinin devletin tekelinde olmadığı için bun-

Bkz. Karahanoğulları, s. 265-266 ve özellikle dn. 654-655.

Karahanoğulları, s. 266 ve özellikle dn. 656.