125

TBB Dergisi 2016 (125)

Ahmet M. GÜNEŞ

321

karşısında önceliğin prensip olarak bireye verilmesini gerekli kıldığı

ifade edilmelidir. Zira özgürlüğün öznesi birey olup, özgürlük bireye

bir hak olarak tanınmıştır. Dolayısıyla özgürlük, bireylerin yaşamının

tüm alanlarının devlet kontrolü altında olduğu komünizm ve faşizm

gibi totaliter rejimlerin reddini gerektirmektedir.

Özgürlük, devletin

kamusal yetkileri kullanmak suretiyle bireye ait alana yaptığı müda-

halelerin mümkün olduğunca sınırlanmasını gerekli kılmaktadır. Öz-

gürlüklere yönelik müdahaleler ise, yasal bir dayanağa sahip olmanın

yanında haklı bir nedene dayanmalı ve ölçülülük ilkesine uygun ol-

malıdır.

Temel Haklar Şartı’nın 6 vd. maddelerinde öngörülen özgürlükler

Avrupa Birliği’nde özgürlük kavramının somutlaştırılması bağlamın-

da önemli bir işleve sahiptir. Bununla birlikte, bireysel özgürlüklerin

yanı sıra ekonomik özgürlüklerin de Avrupa Birliği’nde özgürlüğün

hayata geçirilmesinde önem arz ettiği belirtilmelidir. Bu noktada, mal-

lar, kişiler, hizmetler ve sermaye gibi üretim faktörlerinin Avrupa Bir-

liği iç pazarı kapsamında serbestçe dolaşımını öngören serbestîlerin

özgürlüğün ekonomik boyutunu oluşturduğuna dikkat çekmeliyiz.

Dolayısıyla, özgürlük bireysel özgürlüklerin yanında bu serbestîlerin

de güvence altına alınmasını gerekli kılmaktadır. Dikkat çekilmesi ge-

reken diğer bir nokta, özgürlüğün ABA’nın 2. maddesinde öngörülen

değerlerle sıkı bir ilişki içinde bulunduğudur. Öncelikle, özgürlüğün

insan onuruna saygının bir gereği olduğu vurgulanmalıdır. Bu bağ-

lamda, bireysel iradi özerkliğin insan onurunun önemli unsurların-

dan birini oluşturduğunu belirtmekte yarar vardır.

Bunun dışında,

demokrasinin ancak özgürlüğün egemen olduğu bir toplumda ger-

çekleştirilebileceği belirtilmelidir. Bu doğrultuda, özgürlüğün eşitlikle

birlikte demokrasinin olmazsa olmaz koşullarından olduğu ifade edil-

miştir.

Demokrasi, ayrıca özgürlüğün hayata geçirilmesini sağlayan

bir araçtır. Hukukun üstünlüğü ibaresiyle ifade edilen hukuk devleti

ise, kamusal yetkilerin kullanımını sınırlamak suretiyle bireylere öz-

Sandfort, s. 10; Streinz, EUV Art. 2, N. 3.

Streinz, EUV Art. 2, N. 3; Frenz, Rechtstheorie 2010, S. 41, s. 409.

Bu bağlamda bkz. Frenz, Europarecht-4, s. 260 vd.; Calliess/Ruffert, EUV Art. 2,

N. 18.

Calliess/Ruffert, EUV Art. 2, N. 18.