125

Avrupa Birliği’nin Temel Değerleri Üzerine

322

gürlüklerini gerçekleştirebilecekleri güvenli bir alan sunmaktadır.

Ancak hukuk devletlerinde, özgürlük kamusal makamlara bireyleri

dış tehditlere karşı koruma konusunda da bir yükümlülük yüklemek-

tedir.

5.3. Demokrasi

Demokrasi, Avrupa Birliği’nin ABA’nın 2. maddesi uyarınca da-

yandığı diğer bir değerdir. Demokrasi, Yunanca halk anlamına gelen

demos

ve iktidar anlamına gelen

kratein

sözcüklerinin bir araya gelme-

siyle oluşturulmuş ve halkın iktidarı anlamına gelmektedir.

“Halkın,

halk tarafından, halk için yöneti

mi” Abraham Lincoln’a ait demokrasiye

ilişkin meşhur tanımlardandır. Bir yönetim biçimi olarak demokrasi,

iktidarın halkın iradesine dayandığı ve yönetenlerin halka karşı so-

rumlu olduğu siyasal bir rejimi tanımlamaktadır. Bununla birlikte,

demokrasinin çok boyutlu bir kavram olduğunu gözden kaçırmamak

gerekir. Bu noktada, siyasal bir sistemin demokrasi olarak adlandırı-

labilmesi için asgari nitelikte birtakım şartları karşılaması gerektiği

ifade edilmelidir. Öncelikle belirtmek gerekir ki, demokrasilerde hal-

kın iradesi egemenliğin asıl kaynağını oluşturmaktadır. Bu durum,

egemenliği kullanacak kişilerin düzenli periyotlarla gerçekleştirilen

serbest seçimlerle halk tarafından seçilmesini gerekli kılmaktadır.

Demokratik rejimlerde yöneticilerin belirleneceği serbest seçimle-

rin genel, eşit ve gizli oy ilkelerinin esas alınarak gerçekleştirilmesi

gerekir. Demokrasilerde ayrıca birden çok siyasi partinin varlığı şart

olup muhalefetin iktidar olma şansı da mevcut olmalıdır. Temel hak

ve hürriyetlerin güvence altına alınması, güçler ayrılığının ilkesinin

benimsenmesi ve hukukun üstünlüğünün esas alınması demokra-

sinin vazgeçilmez nitelikteki diğer şartlarıdır.

Tüm bu açıklamalar

ışığında, askeri, sivil, teokratik veya sınıfsal nitelikteki diktatörlükler-

le idare edilen, serbest ve düzenli seçimlerin olmadığı, yalnızca bir

partiye siyasi faaliyetlerde bulunma olanağının tanındığı, bireylerin

temel hak ve hürriyetlerin teminat altına alınmadığı ve hukukun üs-

Sandfort, s. 11.

Prümm, s. 39.

Demokrasi konusunda genel olarak bkz. Hans Vorländer, Demokratie: Geschich-

te, Formen, Theorien, 2. Auflage, München 2009, s. 13 vd.

Calliess/Ruffert, EUV Art. 2, N. 21; Prümm, s. 40.