125

TBB Dergisi 2016 (125)

Ahmet M. GÜNEŞ

323

tünlüğünden bahsedilemeyecek rejimlerin demokrasi olarak adlandı-

rılması mümkün değildir.

Demokrasi kavramına ilişkin olarak yukarıda verdiğimiz açıkla-

malar, Avrupa Birliği’nin esas aldığı bir değer olarak demokrasi kav-

ramının içeriğinin ortaya konması açısından fevkalade önemlidir.

1993 yılında gerçekleştirilen Kopenhag Zirvesi sonunda belirlenen

siyasi kriterlerin de demokrasi kavramının Avrupa Birliği düzeyinde

somutlaştırılması bağlamında önem taşıdığı ifade edilmelidir. Bunun

dışında, Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi’ne ilave edilen 1. ek proto-

kolün 3. maddesinde seçimlerin yürütülmesi konusunda öngörülen

düzenlemenin de bu bağlamda önem arz ettiğini belirtmek gerekir.

Dikkat çekilmesi gereken diğer bir nokta, ABA’nın 2. maddesi uyarınca

demokrasinin bir değer olarak Avrupa Birliği’nin yanı sıra üye dev-

letlerde de esas alınması gerektiğidir. Yukarıda zikrettiğimiz asgari

koşulların sağlanması durumunda, üye devletlerin demokrasiyi esas

aldığı belirtilmelidir. Bununla birlikte, Avrupa Birliği’nde demokrasi-

nin yeri ve işlevi konusunda farklı bir durumun söz konusu olduğunu

ifade etmek gerekir. Öncelikle, Avrupa Birliği’nin yasama, yürütme ve

yargı alanında farklı yetkilerle donatılmış siyasi bir örgütlenme olarak

klasik devlet yapılanmalarından farklı olarak bir devletler topluluğu

olduğuna dikkat çekmeliyiz. Kendine özgü bu yapısı nedeniyle Avru-

pa Birliği’nde klasik devletlerde söz konusu olana benzer demokratik

bir model aramak gerçekçi olmayacaktır. Avrupa Birliği bağlamında

dile getirilen demokrasi açığı ise, Avrupa Birliği’nin oluşum ve işleyiş

itibariyle yeterince demokratik olmadığı görüşüne dayanmaktadır.

Demokrasi açığı bu bağlamda, Avrupa Birliği’nin demokratik yön-

temlerle seçilen ve bu nedenle demokratik meşruiyete sahip tek orga-

nı olan Avrupa Parlamentosu’nun Birliğin diğer organları karşısında

daha zayıf kılınmasına yönelmiş bir itiraz niteliğindedir. Demokra-

si açığı, Avrupa Parlamentosu’nun yasama sürecinde yeterince etkili

olamamasının yanında vatandaşların temsilinde yaşanan sorunlar,

karar alma süreçlerinde şeffaflık, katılım ve denetim konularında or-

taya çıkan eksiklikler, Avrupa Birliği’nin vatandaşlardan uzak elitist

Söz konusu düzenleme şu şekildedir: “Yüksek Sözleşmeci Taraflar, yasama orga-

nının seçilmesinde halkın kanaatlerinin özgürce açıklanmasını sağlayacak şartlar

içinde makul aralıklarla gizli oyla serbest seçimler yapmayı taahhüt ederler.”

Demokrasi açığı konusunda ayrıca bkz.

Güneş

, s. 109 vd.