125

Siyasi İktidarın Geçirdiği Dönüşümler Bağlamında Cezalandırmanın Seyri

odaklanarak yeni teknikler geliştirmekte ve artık ceza, ruha müdahale

etmektedir.

Disiplinci iktidar, bir cezalandırma pratiği olarak hapishaneyi ıs-

lah işleviyle yükleyerek dönüştürmüştür. Bu anlamda; Beccaria’nın

toplumsal fayda projesinden uzaklaşma vardır. Bu farklılaşmada

anahtar kavram, “tehlikelilik”tir. Cezalandırma süreçlerinde temel

dönüşümün, “tehlikelilik” kavramının dolayımından geçtiğini söyle-

yebiliriz. Hatta disiplinci iktidarın ekonomi politiğinin de gelişmekte

olan burjuva sınıfının “tehlikelilik algısına” dayandığını söyleyebili-

riz. Bu bağlamda hapishanenin yeni işlevi, kapitalist toplumun yok-

sullaştırdığı kitlelerin düzen için oluşturduğu tehlikenin kontrolüdür.

Hapishane artık kapitalist toplumun çalışma etiğine uymayan ve top-

lumsal yaşam için tehlike olarak algılanan kitlelerin denetim altına

alınmasına hizmet etmektedir. Disiplinci iktidarın, disipline edici tek-

niklerinden biri de gözetlemedir. Hapsetme, gözetlemenin mekansal

olanaklarını da sağlamaktadır. Bu nedenle; Bentham’ın Panoptikon

denilen hapishane modelinin iktidarın aralıksız, sürekli gözetleme

ütopyasına da hizmet ettiğini

söyleyebiliriz.

Disiplinci iktidarın cezalandırma projesi, hem kitlelerin tehlike

potansiyellerinin denetimi hem de beden güçlerinin üretken kılınma-

sı şeklinde ortaya çıkmıştır.

Beden güçlerinin üretken kılınmasının

yolu da hapsetmenin ıslah işleviyle yüklenmesidir. Bedenin üretkenli-

ğini ıslah yoluyla sağlamanın aracı da cezai çalıştırmadır. Bu nedenle

hapishane, iktidarın denetime ve ıslaha yönelik tasarısının yaşama ge-

çeceği en gözde mekanlardan biri olmuştur.

3. Ulus Devlet ve Cezalandırma

19. yüzyılda, sosyal savunmacı ceza hukukunun gelişmesine tanık

oluyoruz. Pozitif düşünce ve bu düşüncenin kullandığı pozitif yöntem,

ceza hukukunu da etkilemiştir. Bu etkinin bir sonucu olarak, cezanın

anlamı, ceza sorumluluğunun esası konusunda yeni düşünceler orta-

ya atılmıştır. Ceza hukukunda, “Antropolojik Mektep”, “Yeni Mektep”

Foucault, s. 222-223

Foucault, s.222

Foucault, s.223