dergi 127

AİHM ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Gizli Tanıklara Soru Sorma Hakkının ...

148

a- Öncelikle Anayasa Mahkemesi, delilleri kabul etme ve takdir

etme yetkisinin kural olarak ilk derece mahkemelerine ait olduğunu

ifade etmektedir.

b- Tanıklara soru sorma imkânının sağlanmamasını, yargılama-

nın bütünü kaspamında değerlendirir ve adil yargılanma hakkının

ihlal edip etmediğini incelemektedir. Bu kapsamda gerçekleştirilen

yargılamalarda savunma makamına delillerin güvenilirliğinin sınan-

ması için gerekli ve yeterli imkânların mahkemelerce tanınması ge-

rektiğini ifade etmektedir.

c- Anayasa Mahkemesi, CMK kapsamında düzenlenmiş savun-

ma haklarının da savunma makamı tarafından kullanılması ve talep

edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Zira savunma makamının dinlen-

mek üzere çağrılmasını talep ettiği tanıkların mahkemece çağrılma-

ması veya ilgili dilekçenin reddedilmesi halinde, tanıkların savunma

makamı tarafından (CMK m. 178) duruşmaya getirilebileceği ve bu

kişilerin duruşmada dinleneceğini belirtmektedir. Bu kapsamda ta-

nıkların çağrılmamış olması tek başına tanıklara soru sorma hakkının

ihlali olarak değerlendirilmemektedir.

d- Diğer bir aranan koşul, savunma makamının ilgili tanıkla-

rın dinlenmesinin niçin önemli olduğunu ve gerçeğin ortaya çıkması

için niçin gerekli olduğunu açıklaması gerekliliğidir.

Zira CMK m.

177/1’de de, ilgili delillerin ilişkin olduğu olayların, delil toplanma ta-

lep dilekçesinde belirtilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Anayasa Mah-

kemesi muhakemenin herhangi bir aşamasında (duruşmaya hazır-

lık, duruşma ve hatta üst denetim aşamasında) ilgili tanık beyanının

maddi gerçeğe olan katkısının öneminin savunma makamı tarafından

gerekçeli ve somut verilere dayalı olarak bildirilmesi gerektiğini be-

lirtmektedir. İnceleme kapsamında, savunma makamının bu hususa

özen göstermediğini tespit etmiş ise, sadece bu sebebe dayalı olarak

ihlal kararı vermemektedir. Eğer savunma makamı bu yükümlülüğü

yerine getirmiş; ancak buna rağmen mahkeme ilgili tanıkların dinlen-

mesini reddetmişse, mahkeme diğer her kararında da olması gerektiği

gibi, bu hususu somut verilere dayalı olarak gerekçelendirmek mec-

buriyetindedir. Temyiz aşamasında da ileri sürülen ihlal iddialarının

Durmuş Tezcan/M.Ruhan Erdem/Oğuz Sancakdar/R. Murat Önok, İnsan Hakları El Kita-

bı, Ankara 2011, s.267