231 / 437
Vergilendirme Yetkisinin Meşruluk Kaynakları: Optımal Vergilendirme İlkeleri ve Kamu Yararı
230
da ekonomik kalkınmayı sağlayacaktır. Hukuk devleti kanun önünde
eşitliği benimserken, sosyal devlet ilkesi bunu aşarak, sosyal adalete
uygun fırsat eşitliğini ve kişilerin milli gelirden adil bir pay almalarını
hedefler ve sosyal sınıflar arası dengeyi sağlamaya çalışır.
11
Devletin
sosyal devlet olma derecesini anayasadaki ekonomik ve sosyal hakla-
rın gerçekleşme derecesi belirler.
12
Bu bakımdan sosyal devlet, vergilendirme aracını bir yandan sos-
yal adaletin, gelirin ve servetin yeniden dağılımının gerçekleştirilme-
sinde, diğer yandan da planlı kalkınma için gerekli özendirici tedbirle-
ri alırken kullanmaktadır.
13
Devletin sosyal devlet ilkesinin kapsadığı
ödevlerini yerine getirmesi, özel kesimde oluşturulan kaynakların bir
bölümünün devlete aktarılmasını ve bunların devlet düzeyinde ka-
musal harcamalara dönüştürülmesini gerektirmektedir.
14
Kanun önünde eşitlik ise, kanunların getirdiği kamusal haklar
ve yükümlülükler bakımından eşitliği ifade etmektedir. Aynı durum-
da bulunan kişilerin kanun önünde hak ve yükümlülükler bakımın-
dan eşit durumda bulunması gerekir. Eşitlik ilkesinin kamu maliyesi
açısından anlamı ise vergi kanunları önünde eşitliktir. Bunu gerçek-
leştiren maliye disiplini ilkesi ise vergi adaletidir. Vergi adaleti tüm
kişilerin toplam kamu külfetlerine, vergi yüküne kendi mali güçleri
ölçüsünde katılmalarını amaçlayan bir ilkedir.
15
Bunlar yanında Anayasa’nın 73. maddesi, vergi ödevine hâkim
olan temel anayasal ilkeleri kapsamaktadır. Bu ilkeler sırasıyla vergi-
nin genelliği, verginin kamu giderlerimi karşılamaya yönelik olması,
mali güçle orantılı olması, vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı
ile verginin kanuniliği ilkeleridir. Bu ilkeler birbirinden kesin çizgi-
lerle ayrılmamaktadır. Bir başka ifadeyle birbirinden farklıymış gibi
görünen bu ilkeler aslında birbirleriyle bağlantılı ve çoğu zaman iç içe-
dirler.
16
11
Üstün, s. 254.
12
İhsan Bahri Bellek, “Sosyal Devlet İlkesi ve Anayasal Vergilendirme İlkeleri Açı-
sından Türk Vergi Sisteminin Değerlendirilmesi”,
Vergi Sorunları Dergisi
, 1997,
Sayı:105, s. 71.
13
Öncel/Kumrulu/Çağan, s. 52.
14
Üstün, s. 255.
15
Ahmet G. Kumrulu, “Vergi Hukukunun Bir Kısım Anayasal Temelleri”,
Ankara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,
1979, Cilt: 36, Sayı: 1-4, s. 147-162.
16
Üstün, s. 255.