307 / 437
Türk İş Mahkemelerinde Yargılama Usulü
306
te sona erer. Bu nedenle taraflar iddia ve savunmalarının tümünü ilk
dilekçelerinde açık olarak belirtmek ve dayanacakları tüm delilleri ve
hangi vakıanın delili olduğunu da belirtmek, ellerinde bulunan delil-
lerini dilekçelerine eklemek ve başka yeden getirtilecek belgeler için
de bunların bulunabilmesini sağlayan bilgilere yer vermek zorunda-
dır (HMK 318).
Basit yargılama usulünde iddianın genişletilmesi veya değiştiril-
mesi yasağı yazılı yargılama usulüne göre katılaştırılmış; dava açıl-
masıyla, savunmanın değiştirilmesi veya genişletilmesi yasağı cevap
dilekçesinin mahkemeye verilmesiyle başlayacağı belirlenmiştir.
29
Bu
yasağın istisnaları ise davacı taraf bakımından, davalının açık rızası,
tarafta iradi değişiklik, ıslah, davadan feragat ve dava konusunun dev-
ri; davalı taraf bakımından ıslah, davacının açık rızası ve davayı kabul-
dür.
30
Ancak hâkimin kendiliğinden araştırması gereken bir husus söz
konusuysa bu durumda iddianın değiştirilmesi ya da genişletilmesi
yasağından bahsedilemez.
31
İtirazlar hâkim tarafından resen gözetilip
taraflarca davanın her aşamasında ileri sürülebilirken, defiler yalnız
taraflarca ileri sürülebilir.
32
5. Ön İnceleme ve Tahkikat
İş mahkemesine dava dilekçesi verildiğinde ya da idari merciin
yapacağı başvuru üzerine mahkemenin duruşma günü belirlemeden
önce yapacağı ilk iş, dava şartları ve ilk itirazların incelenmesidir.
33
29
HMK’nın 319. maddesinin gerekçesi: “Yazılı yargılama usulünde, iddia ve savun-
manın genişletilmesi ve değiştirilmesi yasağıyla ilgili farklı asamalar ve ihtimaller
dikkate alınmıştır. Basit yargılama usulünde ise, bu usulün gereği olarak yasak,
davacı bakımından davanın açılmasıyla, davalı bakımından cevap dilekçesinin
mahkemeye verilmesi ile başlatılmıştır. Bu sebeple, basit yargılama usulüne tabi
dava ve islerde taraflar daha dikkatli davranmalı, talep ve savunmaları konusun-
da daha titiz olmalıdırlar. Bununla birlikte iddia ve savunmanın genişletilmesi
ve değiştirilmesi yasağının istisnaları burada da aynen geçerli olacaktır.”; Kuru,
B. ve A. C. Budak, (2011). “Hukuk Muhakemeleri Kanununun Getirdiği Başlıca
Yenilikler”,
İstanbul Barosu Dergisi, İstanbul 2011, 85 (5)
,
s. 21.
30
C. Kaya ve R. Akcan, “Medeni ve İdari Yargıda İddia ve Savunmanın Genişletil-
mesi veya Değiştirilmesi Yasağı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmu-
ası, İstanbul 2009, LXVII (1-2),
s. 131.
31
E. Birben ve S. Öktem, (2001). “İş Yargılamasının Medeni Usul Hukukuna Hakim
Olan İlkeler Bakımından Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan 1.
Bası, İstanbul 2001, s. 1098; H. Yılmaz, (2010). a.g.e. s. 76.
32
H. Yılmaz, (2010). a.g.e. s. 76.
33
A. Bozkurt, (2012). a.g.e. s. 36; S. Aktepe, (2009). a.g.e. s. 77.