309 / 437
Türk İş Mahkemelerinde Yargılama Usulü
308
Kanun’un 5. maddesiyle ilgili tartışmalı diğer bir husus, yetki söz-
leşmesinin yapılıp yapılamayacağıdır. Doktrinde bununla ilgili çeşitli
görüşler bulunmaktadır. İlk görüşe göre kanunun hükmü emredici ol-
duğundan buna aykırı sözleşme yapılamayacaktır.
38
İkinci görüşe göre
kanundaki yetki kurallarını kaldırmamak koşuluyla yetki sözleşmesi
yapılabilir. Son görüş ise iş hukukuna egemen olan işçi lehine yorum
ilkesi gereği işçi, yetki sözleşmesinde belirlenen mahkemede ya da ka-
nunda belirlenen mahkemelerden birinde dava açabilecek ancak işve-
ren kanundaki düzenlemelerle bağlı olacaktır.
39
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 320. maddesine göre mahke-
menin, mümkün olan hallerde duruşma yapmadan dosya üzerinden
karar verebileceği düzenlenmiştir. Aynı maddenin 2. fıkrasına göre
mahkeme duruşma yapılmasına karar verirse ilk duruşmada dava
şartları ve ilk itirazlarla hak düşürücü süre ve zamanaşımı hakkında
tarafları dinledikten sonra tarafların anlaştıkları ve anlaşamadıkları
hususları tespit eder. Ancak iddia ve savunmanın değiştirilmesi ve
genişletilmesi yasağı gereği ilk itirazlar ve zamanaşımı defileri, dava
ya da cevap dilekçesinde belirtilmedikçe ilk duruşmada dinlenmez.
40
Tüm bu düzenlemelerle ilk itiraz, zamanaşımı ve hak düşürücü süre-
lerin hızlı bir şekilde incelenmesi amaçlanarak; öninceleme ve tahki-
kat aşamaları birbiriyle bağlantılı olarak düzenlenmiştir.
41
Hâkim dava şartlarını ve ilk itirazları inceledikten sonra yargı-
lamaya devam etmesi için bir engel bulunmadığını tespit ederse ta-
rafları sulhe ya da arabuluculuğa teşvik edecektir. Hâkimin tarafları
öncelikle sulhe teşvik etmemesi hükmün bozulmasına neden olma-
dığından uygulamada doğrudan tahkikat aşamasına geçilebildiği gö-
rülmektedir.
42
Sulhe yönelik birçok düzenleme getirilmesine rağmen
bu hükümlerin uygulanamamasının bir diğer nedeni sulh için gerekli
a.g.e. s. 19; E. Yılmaz, “İş Mahkemeleri Kanununun Değiştirilmesi İhtiyacı”, Sicil,
İstanbul 2007, (8), s. 7; A. Bozkurt, “İş Mahkemeleri ve Yargılama Yöntemi”,
Anka-
ra Barosu Dergisi,
Ankara 2010, 68 (2), s. 197.
38
F. Şahlanan, (1976). a.g.e. s. 403; A. Bozkurt, (2012). a.g.e. s. 222;
39
F. Şahlanan, (1976). a.g.e. s. 403, dp. 70.
40
C. İ. Günay, İş Davaları, Ankara 2012, s. 101.
41
H. Yılmaz, (2011). a.g.e. s. 190.
42
E. Birben, ve S. Öktem, (2001). a.g.e. s. 1132; E. Manav Özdemir, (2015). a.g.e. s.
197; E. Yılmaz, (2007). a.g.e. s. 7; H. Yılmaz, (2010). a.g.e. s. 76.