352 / 437
TBB Dergisi 2016 (127)
Ceren Zeynep PİRİM
351
Açık bir biçimde olmasa da, mânevî zararın zımnen tartışıldığı bir
başka karar Uluslararası Adalet Divanı’nın 2001 yılında verdiği
LaG-
rand
kararıdır.
43
Karara konu olan olayda Amerika Birleşik Devletle-
ri, Alman vatandaşlığında bulunan iki kardeşi, 24 Nisan 1963 tarihli
Konsolosluk İlişkileri Hakkındaki Viyana Sözleşmesi’ni
44
ihlâl etmek
sûreti ile ve Uluslararası Adalet Divanı’nın söz konusu iki kardeş hak-
kında verilen idam cezasının tatbik edilmemesi yönündeki kararına
uymayarak idam etmiştir. Ve Almanya, Amerika’nın uluslararası hak-
sız fiili nedeni ile yalnızca vatandaşlığında bulunan iki kardeşin ve ya-
kınlarının değil, Alman Devleti’nin de mânevî zarara uğradığını ileri
sürmüştür. Dionisio Anzilotti’ye atıf yapan Almanya’ya göre, “
devletler
arasındaki ilişkilerin temel unsuru, bu ilişkilerin alt yapısını teşkil etmesine
rağmen ekonomik unsur değildir; temel unsur daha ziyâde şeref, haysiyet ve
hukuk kişilerinin ahlâkî değerleridir. Bunun sonucunda, bir devlet, herhangi
bir hakkının bir başka devlet tarafından ihlâl edildiğini gördüğünde, herhangi
bir madd
î
zarar doğmamış olsa bile, bu ihlâle tahammül etmek durumunda
değildir
”.
45
Uluslararası Adalet Divanı Almanya’nın iddiasını kabul ederek,
Amerika Birleşik Devletleri’nin fiilinin uluslararası hukuka aykırı ol-
duğuna ve bu hukuka aykırılığın Almanya nezdinde zarar meydana
getirdiğine hükmetmiş ve bir uluslararası haksız fiile maruz kalan
devletin uğradığı zararın giderilmesi yükümlülüğünün uluslararası
hukukun bir parçasını teşkil ettiğini ifade etmiştir.
46
LaGrand
kararın-
da “mânevî zarar” ve “mânevî zararın giderilmesi” ifadelerinin açıkça
kullanılmadığının altının çizilmesi gerekir.
47
Ancak, Amerika Birleşik
43
LaGrand Case (Germany v. United States of America)
, 27 June 2001,
I.C.J Reports
2001,
s. 466.
44
Convention de Vienne sur les relations consulaires, Vienne, 24 avril 1963, Nations
Unies,
Recueil des Traités
, Vol. 596, s. 261. Sözleşmenin 36. maddesinin 1. fıkrasının
b bendi uyarınca, bir devlet kendi vatandaşlığında bulunmayan bir kişiyi yakala-
dığında, tutukladığında veya hapsettiğinde, bu kişinin vatandaşlık bağı ile bağlı
olduğu devletin konsüler temsilciliğini en kısa sürede haberdar etme yükümlülü-
ğü altındadır. Amerika Birleşik Devletleri, Alman vatandaşlığında bulunan Karl
ve Walter LaGrand’ı tutuklamış ancak bu tutuklamayı Almanya’ya bildirmeye-
rek, söz konusu kişilerin konsüler yardım almasını engellemiştir.
LaGrand Case
(Germany v. United States of America)
,
op. cit.
, s. 472.
45
LaGrand Case (Germany v. United States of America)
, Memorial of the Federal Repub-
lic of Germany, Vol. I, 16 September 1999, par. 6.53.
46
LaGrand Case (Germany v. United States of America)
,
op. cit.
, s. 466, par. 128.
47
Bkz. Stephan Wittich, “Non-Material Damage and Monetary Reparation in Inter-