354 / 437
TBB Dergisi 2016 (127)
Ceren Zeynep PİRİM
353
Karara konu olan olayda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde
ikamet eden bir Gine vatandaşı, Ahmadou Sadio Diallo, söz konusu
devlette hisselerinin çoğunluğuna sahip olduğu iki şirket kurmuş an-
cak bir süre sonra, Kongo tarafından önce tutuklanmış, ardından sınır
dışı edilmiştir. Gine, kendi uyrukluğunda bulunan Diallo hakkında
alınan bu tedbirlerin uluslararası hukuka aykırı olduğu, Diallo’nun tu-
tuklu olduğu süre boyunca insanlık dışı muamelelere maruz kaldığı,
konsüler yardım alma hakkının bulunduğunun kendisine bildirilme-
diği
53
ve sınır dışı edilmesinin sonucu olarak şirketlerine bağlı mülki-
yet hakkının ihlâl edildiği
54
iddiaları ile diplomatik koruma müessese-
sini işletmiş ve Uluslararası Adalet Divanı’na başvurmuştur.
55
Divan, âdil yargılanma hakkı ihlâl edilen, haddinden fazla bir
süre tutuklu bulundurulan ve hukuka uygun olmayan biçimde 32 yıl-
dır ikamet ettiği ülkeden sınır dışı edilen Diallo’nun mânevî zarara
uğradığına hükmetmiş
56
ve
Lusitania
tahkim kararına atıfta buluna-
rak “
maddî olmayan zararın, ruhsal acı, davacının duygularına verilen ha-
sar, küçük düşürme, mahcup edilme, şeref ve haysiyetini zedeleme, toplum
içindeki sosyal konumun sarsılmasına ve kaybolmasına sebebiyet verme veya
îtibarını sarsma gibi eylemler
” sonucu ortaya çıkabileceğini ifade etmiş-
tir.
57
Mânevî zarar kavramını o güne kadar verilen yargı kararlarına
nazaran daha ayrıntılı tartışan
Diallo
kararı, uluslararası hukukta dev-
letin uğradığı dolaylı mânevî zarar ve bu zararın maddî yöntemler ile
giderilmesi ilkesini benimsemesi bakımından önemlidir.
Aslında, söz konusu karardan daha eski tarihli bir tahkim kararı-
nın devletlerin, kendilerine vatandaşlık bağı ile bağlı bulunan kişilere
karşı gerçekleştirilen uluslararası haksız fiiller nedeni ile uğradıkları
dolaylı mânevî zararın maddî yöntemler ile giderilebileceğine hükmet-
tiği bilinmektedir. Fransa-Venezuela Karma Tahkim Komisyonu’nun
1905 tarihinde verdiği
Heirs of Jean Maninat
kararına konu olan uyuş-
53
Case Concerning Ahmadou Sadio Diallo (Republic of Guinea v. Democratic Republic of
the Congo)
, 30 November 2010,
I.C.J Reports
2010, s. 639, par. 63.
54
Case Concerning Ahmadou Sadio Diallo (Republic of Guinea v. Democratic Republic of
the Congo)
,
op. cit.
, par. 98.
55
Ceren Zeynep Pirim & Şule Sökücü Yıldız,
op. cit.
, s. 2248.
56
Case Concerning Ahmadou Sadio Diallo (Republic of Guinea v. Democratic Republic of
the Congo)
,
Compensation Owed by the Democratic Republic of the Congo to the Republic
of Guinea
,
op. cit.
, par. 10-12.
57
Case Concerning Ahmadou Sadio Diallo (Republic of Guinea v. Democratic Republic of
the Congo)
,
Compensation Owed by the Democratic Republic of the Congo to the Republic
of Guinea
,
op. cit.
, par. 18.