355 / 437
Uluslararası Hukukta Mânevî Zarar
354
mazlıkta, Fransız vatandaşlığında bulunan ve Venezuela’da ikamet
eden Bay Maninat, Venezuela ordusu tarafından saldırıya uğramış ve
hayatını kaybetmiştir.
58
Hakem, somut olayda, ülkesi üzerinde yaşa-
yan yabancıları koruma yükümlülüğü bulunan Venezuela’nın ulusla-
rarası hukuku ihlâl ettiğine ve Maninat’nın kardeşinin bu ölüm nede-
ni ile uğradığı mânevî zararın giderilmesi gerektiğine karar vermiştir.
Başka bir ifade ile, Venezuela tarafından uluslararası haksız fiile ma-
ruz kalan gerçek kişinin uğradığı mânevî zarar, söz konusu kişinin
vatandaşlığında bulunduğu Fransa’nın uğradığı zarar telâkki edilmiş
ve Venezuela’nın Fransa’ya 100.000 frank zarar giderim bedeli ödemesi
gerektiğine hükmedilmiştir.
59
Ancak her ne kadar bazı yazarlar
Heirs of Jean Maninat
kararının
devletin uğradığı dolaylı mânevî zararların nakdî onarım yöntemleri
ile giderilebileceğini gösterdiği kanaatinde olsalar da
60
, diğer pek çok
hukukçu bu kararın mânevî zararların nakdî onarım yöntemleri ile
giderilip giderilemeyeceğine ilişkin olmadığını zira kararda hükmedi-
len 100.000 franklık bedelin ne kadarının devletin uğradığı zarar için
kararlaştırıldığının belli olmadığını savunmaktadır.
61
Bu nedenledir
ki;
Heirs of Jean Maninat
kararı uluslararası hukukta dolaylı mânevî za-
rarın nakdî yöntemler ile giderilip giderilemeyeceği sorunsalında çok
önemli bir karar addedilmemektedir.
Doğrudan mânevî zararların hangi yöntemler ile giderileceğine
ilişkin içtihada gelince; bu meselenin tartışıldığı en eski kararın
I’m
Alone
tahkim kararı olduğu bilinmektedir.
62
Karara konu olan olayda,
Amerikan vatandaşlarının mülkiyetindeki bir Kanada gemisi, Ame-
rikan Sahil Güvenlik güçleri tarafından batırılmıştır.
63
Uyuşmazlığı
58
Heirs of Jean Maninat Case (France v. Venezuela)
,
Reports of International Arbitral
Awards
, 31 July 1905, Vol. X, ss. 55-83.
59
Heirs of Jean Maninat Case (France v. Venezuela)
,
op. cit.
, s. 83.
60
Bkz. Stephan Wittich, “Non-Material Damage and Monetary Reparation in Inter-
national Law”,
op. cit.
, s. 356.
61
Christine Gray,
Judicial Remedies in International Law
, Oxford 1987, s. 43. Bkz. Pat-
rick Dumberry, “Satisfaction as a Form of Reparation for Moral Damages Suffered
by Investors and Respondent States in Investor-State Arbitration Disputes”,
Jour-
nal of International Dispute Settlement
, 2012, ss. 1-38, s. 12.
62
S. S. “I’m Alone” Case (Canada v. United States)
,
Reports of International Arbitral
Awards
, 30 June 1933 and 5 January 1935, Vol. III, ss. 1609-1618.
63
Denizde icra edilen kolluk faaliyetlerinde başvurulabilecek hukuka uygun gücün
sınırlarına ilişkin güncel bir değerlendirme için bkz. Bleda R. Kurtdarcan, “Riding