360 / 437
TBB Dergisi 2016 (127)
Ceren Zeynep PİRİM
359
Yeni Zelanda’nın bu yönde bir talebi olmadığı için somut olaydaki
mânevî zararın parasal bir yöntem ile giderilmemiş olması
83
kararın
önemini azaltmamaktadır. Zira, doğrudan mânevî zararın nakdî ona-
rım yöntemleri ile giderilip giderilemeyeceği meselesi, bu karara rağ-
men doktrinin üzerinde hemfikir olmadığı bir meseledir ve
Rainbow
Warrior
kararı, soruya olumlu yanıt veren hukukçuların elindeki en
sağlam hukukî gerekçedir. Bu çerçevede, aşağıdaki satırlarda, devletin
bir uluslararası haksız fiil nedeni ile uğradığı mânevî zarar ve bu tür
zararların giderilmesinde başvurulabilecek onarım yöntemleri arasın-
daki ilişki incelenecektir.
III. Mânevî Zararın Giderilmesinde Başvurulabilecek Onarım
Yöntemleri
Uluslararası hukuk normlarının ihlâlinin, ihlâli gerçekleştiren
devlet nezdinde onarım yükümlülüğü doğuracağı ilkesi ilk olarak
Uluslararası Daimi Adalet Divanı tarafından 1928 tarihli
Chorzów Fab-
rikası
kararında dile getirilmiştir. Divan uluslararası haksız fiillerden
doğan zararların giderilmesi meselesinde mihenk taşı olduğu kabul
edilen söz konusu kararında
84
“
her yükümlülüğün ihlâlinin onarım yü-
kümlülüğü doğuracağı, uluslararası hukukun ilkelerinden biri olduğu kadar
genel hukuk anlayışının da bir sonucudur
” ifadelerini kullanmış
85
, onarım
yükümlülüğünün bir uluslararası hukuk ihlâlinin vazgeçilmez sonu-
cu olduğunu ve ihlâlden doğan zararın kendisine en uygun olan yön-
tem ile giderilmesi gerektiğini belirtmiştir.
86
Uluslararası hukuk doktrini onarım kavramını “
devletin uluslara-
rası sorumluluktan kurtulmak veya sorumluluğunu yerine getirmek amacı ile
tation or application of two Agreements, concluded on 9 July 1986 between the two States
and which related to the problems arising from the Rainbow Warrior Affair
(New Zealand
v. France)
,
op. cit.
, par. 118.
83
Case concerning the difference between New Zealand and France concerning the interpre-
tation or application of two Agreements, concluded on 9 July 1986 between the two States
and which related to the problems arising from the Rainbow Warrior Affair
(New Zealand
v. France)
,
op. cit.
, par. 119.
84
Shelton Dinah, “Righting Wrongs: Reparations in the Articles on State Responsi-
bility”,
American Journal of International Law
, 2002, Vol. 96, ss. 833-856, s. 836.
85
Case Concerning the Factory at Chorzów (Claim for Indemnity, Merits)
, 13 September
1928, Series A, n
o
: 17, s. 29.
86
Case Concerning the Factory at Chorzów
, 26 July 1927, Series A, n
o
: 9, s. 21.