dergi 127

TBB Dergisi 2016 (127)

Ekin ÖMEROĞLU

381

Kanunu’nda (“HMK”)

yer alan genel yetki kuralı uyarınca Türk mah-

kemelerinin milletlerarası yetkisi tesis edilmeye çalışılacaktır. HMK

m. 6 hükmüne göre genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel

kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Eğer da-

vanın açıldığı tarihte davalının yerleşim yeri mahkemesi Türkiye’de

ise, yabancılık unsuru içeren taşınmazların kiralanmasına ilişkin söz-

leşmeler bakımından Türk mahkemesinin milletlerarası yetkisi tesis

edilmiş olacaktır. Yerleşim yeri kavramı, her hukuk düzeninde farklı

şekilde düzenlenebilmektedir. Hukuk düzenleri arasındaki böyle bir

farklılık, yabancılık unsuru içeren bir uyuşmazlıkta, mahkemenin

milletlerarası yetkisini tesis eden yerleşim yeri kavramının hangi hu-

kuka göre vasıflandırılacağı sorusunu doğurmaktadır. Doktrinde, yer-

leşim yeri kavramının

lex fori

’ye, diğer bir deyişle davaya bakan mah-

kemenin hukukuna göre belirleneceği kabul edilmektedir.

Davalının birden fazla olması halinde ise, HMK m. 7 uyarınca

davalılardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde de dava açılabilir.

Buna göre, taşınmaz kirası sözleşmesinde davalılardan birinin yerle-

şim yerinin Türkiye’de olması, söz konusu sözleşmeden doğan dava

bakımından Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini tesis etme-

ye yetecektir.

HMK’da ayrıca, Türkiye’de yerleşim yeri olmayanlar hakkında ge-

nel yetkili mahkeme de düzenlenmiştir. HMK m. 9 hükmüne göre,

Türkiye’de yerleşim yeri olmayanlar hakkında genel yetkili mahkeme,

davalının Türkiye’deki mutat meskeninin bulunduğu yer mahkemesi-

dir. Böylece, yabancılık unsuru taşıyan bir taşınmaz kirası sözleşme-

sinde davalını Türkiye’de yerleşim yeri yoksa ancak mutat meskeni

Türkiye’de bulunuyorsa, söz konusu dava bakımından Türk mahke-

mesinin milletlerarası yetkisi tesis edilmiş olacaktır.

Taşınmazlara ilişkin kira sözleşmesinin bir alacak hakkı doğur-

ması nedeniyle, HMK m. 9’un malvarlığı haklarına ilişkin davalar

bakımından öngördüğü yetki kuralı ile de Türk mahkemelerinin

milletlerarası yetkisi tesis edilebilecektir

. HMK m. 9 hükmüne göre,

malvarlığı haklarına ilişkin dava, uyuşmazlık konusu malvarlığı un-

Kanun No: 6100, Resmi Gazete: 04.02.2011 / S: 27836

Çelikel, Erdem, s. 520.

Nomer, Devletler Hususi Hukuku, s. 459.