84 / 437
TBB Dergisi 2016 (127)
Recep DOĞAN
83
nel bir tanım yapmaktan kaçındığı görülmektedir.
Üreme hakkının
çok boyut
lu bir kavram olması nedeniyle mahkemenin bu yaklaşı-
mının makul karşılanması gerekmektedir.
İnsan Hakları Avrupa
Mahkemesi
’nin içtihatları incelendiğinde, mahkemenin üreme hakkı
kapsamında, kürtaja yasal yollardan erişimin engellenmesi veya yer-
siz kısıtlanması nedeniyle oluşan hak ihlalleri,
28
laboratuvar ortamın-
da üretilen ve hamilelik sürecinde kullanılmayan embriyoların, bilim-
sel araştırmalar için kullanılmayıp bağışçı ölünceye kadar saklanması
ve sonradan yok edilmesi sebebiyle oluşan hak ihlalleri,
29
evde doğum
yapmaya izin verilmemesi ve evde doğumun engellenmesi nedeniyle
oluşan hak ihlalleri,
30
tüp bebek yapımına devletin orantısız müda-
halesinden ya da devlet desteğinin yetersizliğinden kaynaklanan
hak ihlalleri,
31
doğum öncesi tarama testlerine erişimin engellenmesi
veya kısıtlanması üzerine engelli veya hasta çocuk doğurulması ne-
deniyle oluşan hak ihlalleri,
32
rıza gösterilen sezaryen ve diğer tıbbi
müdahalenin
kapsamının dışına çıkılarak kadınların tıbbi müdahale
sırasında kısırlaştırılması
33
veya Romanların (
Gypsies
) zorunlu kısır-
laştırma uygulamasına tabi tutulması nedeniyle oluşan hak ihlalleri,
34
taşıyıcı anne yönteminin yasal olduğu ülkelerde gerçekleşen hamile-
likten doğan çocukların biyolojik aileleri ile velayet ve nesep ilişkisinin
daha sonradan hukuksal olarak kurulamamasından kaynaklanan hak
ihlalleri
35
üzerinde yoğunlaştığı söylenebilir. Bununla beraber, İnsan
Hakları Avrupa Mahkemesi’nde görülmekte olan davaların oldukça
önemli bir kısmının, Polonya, Kuzey İrlanda, İtalya gibi nüfusunun
büyük çoğunluğu Katolik Hristiyan olan, gebeliğin sonlandırılması
28
Tysiąc v. Poland, 20 March 2007; A., B. and C. v. Ireland, (application no. 25579/05)
16 December 2010 (Grand Chamber); R.R. v. Poland, (no. 27617/04) 26 May 2011;
P. and S. v. Poland, (no. 57375/08), 30 October 2012.
29
Parrillo v. Italy, 27 August 2015, (Grand Chamber).
30
Ternovsky v. Hungary
,
14 December 2010.
31
Evans v. United Kingdom, 10 April 2007 (Grand Chamber); Dickson v.United
Kingdom, 4 December 2007 (Grand Chamber); S.H. and Others v. Austria
, (
no.
57813/00) 3 November 2011, (Grand Chamber); Costa and Pavan v. Italy
,
28 Au-
gust 2012.
32
A.K. v. Latvia, (no. 33011/08), 24 June 2014.
33
G.B. and R.B. v. the Republic of Moldova, (no. 16761/09), 18 December 2012; Cso-
ma v. Romania 15 January 2013; N.B. v. Slovakia
,
(no. 29518/10), 12 June 2012.
34
K.H. and Others v. Slovakia, (no. 32881/04), 28 April 2009; V.C. v. Slovakia, (no.
18968/07), 8 November 2011;
I.G., M.K. and R.H. v. Slovakia, (no. 15966/04), 13
November 2012.
35
Mennesson and Others v. France; Labassee v. France
,
26 June 2014.