dergi 127

TBB Dergisi 2016 (127)

Recep DOĞAN

Görüldüğü üzere kadının üreme hakkı kavramını, insan hakları

kavramından ve kadının insan hakları kavramından ayrı bir boyutta

ele almak mümkün değildir. Üreme hakkının kapsamının belirlen-

mesi dolayısıyla, üreme hakkı ile doğrudan ilgili olmayan insan hak-

larına ilişkin belgeler ile üreme hakkı ile doğrudan ilgili ve yukarda

kısmen aktarılan uluslararası belgelerin incelenmesi suretiyle müm-

kün olmaktadır. Bu bağlamda üreme hakkı, evlenip evlenmeme, çocuk

sahibi olup olmama, olunacak ise kimden ve nasıl çocuk sahibi olu-

nacağına karar verme, çocukların sayısına ve sıklığına karar verme,

aile planlamasına ve sağlıklı cinsel ilişkiye dair bilgilere ulaşma ve

bunları mahremiyet ilkelerine uygun olarak elde etme, çocuk sahibi

olup olmama konusunda bilimsel gelişmelerden yararlanma, bu konu-

da görüşlerini serbestçe ifade etme ve toplantı ve gösteri yürüyüşleri

düzenlemeye ilişkin hakları kapsamaktadır. Uygulamada ise, üreme

haklarını tek bir metin altında toplamayı amaçlayan Uluslararası Aile

Planlaması Federasyonu’nun (IPPF) 1995’te yayımladığı “Üreme Hak-

ları ve Cinsel Haklar Bildirgesi” temel alınarak üreme hakları sıralan-

maya ve açıklanmaya çalışılmaktadır.

Kadının üreme hakkı uluslararası düzenlemeler ile doğrudan ve

dolaylı olarak garanti altına alınmış olmasına rağmen, içinde yaşan-

dıkları toplumda konumlandırılışlarına, topluma ve devlete karşı ye-

rine getirmeleri gerektiği düşünülen yükümlülüklere göre kadınların

üreme özgürlüğü üzerinde eril iktidar söz söyleme hakkı olduğunu

iddia edebilmektedir. Bu bağlamda, kadınları daha az ya da daha fazla

çocuk doğurmaya veya belli nitelikte çocuk doğurmaya davet eden

uygulamalar hep var olmuştur.

Ancak bu makalede, makalenin kapsam ve sınırlarına uygun ola-

rak, konunun

kürtaj ve çocuk düşür

tme/düşürme boyutları ele alına-

cak, öncelikle İslam hukukunda hamilelik, doğum kontrolü ve gebe-

liğin sonlandırılması hususlarının nasıl düzenlendiği aktarılacak ve

fıkıh âlimlerinin konuya ilişkin görüşleri yansıtılacaktır. Ardından,

üreme hakkı üzerinde doğrudan ve dolaylı baskı aracı olarak kulla-

nılan nüfus politikalarının genel görünümü ile Türkiye’de uygulanan

nüfus politikaları açıklanacaktır. Nihayetinde, Türk Ceza Kanunu’nda

International Planned Parenthood Foundation (IPPF), Charter on Sexual and Re-

productive Rights, 1995.