88 / 437
TBB Dergisi 2016 (127)
Recep DOĞAN
87
kadının gebeliği önlemek için çeşitli yöntemler kullanmasının müm-
kün olduğu kabul edilmektedir. Burada tartışmalar, kocanın karısının
iznini almadan hamileliği önleyici bir yönteme başvurup başvurama-
yacağı hususu ile kendisi ile ilişkiye girilen kadının statüsünde yoğun-
laşmaktadır.
42
İmam Gazali
(1050-1111)
İhyau
Ulûmi’d-Din
adlı eserin-
de, özellikle geri çekme (
azl
) yönteminden hareketle, farklı mezheplere
göre doğum kontrolünü uygulanmasının mümkün olup olmadığına
dair şu görüşlere yer vermiştir. Geri çekme yöntemini uygulamak Şafi
mezhebinde tamamıyla serbest, Zahiri mezhebinde ise tamamıyla ya-
saktır. Maliki mezhebinde ise kadının rızasının bulunması halinde
geri çekme yöntemi serbest, kadının rızasının bulunmaması halinde
yasaktır. Hanbeli mezhebinde ise özgür olmayan köle kadınla ve ca-
riyeler ile ilişkilerde geri çekme serbest, ancak özgür kadınlarla olan
ilişkilerde ise kadının rızasına bağlıdır.
43
Burada aslında tartışma, hamileliğe ilişkin kutsal metinlerin yo-
rumundan çok, farklı mezheplere mensup fıkıh âlimlerinin evliliğin
amacı ve evlilikte eşlerin cinsel hakları, döl verme hakkı gibi konu-
larda farklı düşüncelere sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Bazı
fıkıh âlimleri, erkeklerin eşlerinin izni olmadan özellikle geri çekme
gibi yöntemlere başvurarak hamileliği önlemelerinin mümkün ol-
madığını savunmaktadır. Bu âlimlere göre, kadının da evlilikte tam
olarak cinsel doyuma ulaşma hakkı bulunmakta olup geri çekme vb.
diğer yöntemler, kadının tam olarak cinsel doyuma ulaşmasına engel
olduğundan İslam’a uygun değildir. Yine erkeğin sağlayacağı döl üze-
rinde kadının da hakkı bulunduğunu savunan bu âlimler, geri çekme-
nin, kadını üzerinde hakkı bulunan dölden mahrum bıraktığını, bu
durumun da İslam’a uygun olmadığını savunmaktadır. Nihayetinde
bu âlimler, her kadının çocuk sahibi olmayı arzulayacağını, erkeğin bu
tür yöntemler kullanmasının kadının çocuk sahibi olma isteğine esaslı
bir şekilde zarar verdiğini düşünmektedirler.
44
Diğer bazı âlimler ise,
kadının tam olarak cinsel doyuma ulaşma hakkının olduğunu, ama
döl üzerinde hakkının bulunmadığını, geri çekmenin de kadının tam
42
Donna Lee Bowen, “Muslim Juridical Opinions Concerning the Status of Women
as Demonstrated by the Case of ‘azl”. Journal of Near Eastern Studies, 1981, 40 (4),
ss.323-328.
43
Bowen, s.324.
44
Bowen, s.323.