124 / 405
123
TBB Dergisi 2017 (129)
Ahmet Emrah GEÇER
Diğer yandan, kamu hukuku ilişkisinde üçüncü kişi konumunda
olan kanuni temsilcilerin sorumluluğuna ilişkin hükümler, kişilerin
temel hak ve özgürlüklerinden biri olan ve diğer temel hak ve özgür-
lüklere renk veren mülkiyet hakkını sınırlayıcı niteliği haiz olacağın-
dan ölçülülük ilkesi
56
(
the principle of proportionality
) gereğince hukuki
değerlendirilmeye tabi tutulması icap etmektedir. Ölçülülük ilkesi,
sınırlamada başvurulan aracın sınırlama amacını gerçekleştirmeye
elverişli olmasını; bu aracın, sınırlama amacı açısından gerekli olma-
sını ve araçla amacın ölçüsüz bir oran içinde bulunmamasını ifade
eder.
57
AATUHK’nın mükerrer 35. maddesinde öngörülen kusursuz
sorumluluk müessesesi, amme alacaklarının tahsilinin garanti altına
alınması amacının gerçekleştirilmesi için elverişlidir. Ancak bu amaç,
kanuni temsilcilerin sorumluluğunun kusur esasına dayandığının ka-
bulünü öngören bir hüküm ile de gerçekleştirilebilir. Şöyle ki idare-
nin görev ve yetkileri ile kişilerin maddi ve şekli ödevleri Anayasa ve
kanun sınırları içerisinde önceden öngörülmüş kurallar çerçevesinde
belirlenmektedir.
58
Bu durumda, kural olarak kanuni temsilcinin tem-
silcilik sıfatı dolayısıyla idareye karşı sorumluluklarının neler olduğu
evvelce hukuk dünyasında vücut bulmaktadır. Kanuni temsilci, önce-
den öngörülmüş kurallar çerçevesinde üzerine düşen sorumlulukları
yerine getirmesi icap etmektedir. Görüldüğü üzere böyle bir durumda
kanuni temsilcinin kusursuz olduğunu ispatlayarak ilgili amme ala-
cağından doğan sorumluluktan kurtulması çok zordur. Diğer bir ifa-
de ile kanuni temsilcinin sorumluluğu, özü ve ruhu itibariyle kusur
sorumluluğu esasına dayanmaktadır. Zira, idari mevzuat tarafından
öngörülen kurallara kanuni temsilcinin hukuken geçerli bir neden
olmaksızın riayet etmemesi kusurunun varlığına işaret etmektedir.
Bu sebeplerle, kanuni temsilcinin sorumluluğunun kusur esasına da-
56
Ölçülülük ilkesi hakkında geniş bilgi için bkz. Christian Rumpf, (1993), Ölçülülük
İlkesi ve Anayasa Yargısındaki İşlevi ve Niteliği, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt:10,
s. 25-48; Andrew B. Serwin, (2009), The Principle of Proportionality, University
of Michigan Journal of Law Reform, Cilt:42, Sayı: 4, s. 869-930; Juan Cianciordo,
(2010), The Principle of Proportionality: The Challenges of Human Rights, Journal
of Civil Law Studies, Cilt:3, s. 177-186; Margherita Poto, (2007), The Principle of
Proportionality in Comparative Perspective,
German Law Journal,
Cilt:8 Sayı:9, s.
835-870.
57
Ergun Özbudun, (2014), Türk Anayasa Hukuku, 15. Bası, Yetkin Yayınları, Anka-
ra, s. 116-117.
58
Turgut Tan, (2013), İdare Hukuku, 2. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, s. 215.