144 / 405
143
TBB Dergisi 2017 (129)
Volkan ÖZÇELİK
tarafın işlemi yapabilmesi için gerekli en uygun süreyi, bir taraftan da
gereğinden fazla süre verilerek yargılamanın uzaması riskini birlikte
düşünerek, çatışan bu iki değer arasında uygun bir çözüm bulmalı-
dır.
44
Bu anlamda özellikle hukuki dinlenilme hakkı ile usul ekonomi-
si ilkesi çatışma halindedir.
Hâkim kesin süreye ilişkin ara kararı bir celsede veriyorsa, kesin
sürenin bitimini genellikle bir sonraki celse olarak belirleyebilir.
45
Bu-
nunla birlikte taraftan yapması beklenen işleme göre, hâkim bir sonra-
ki celseden önce bazı değerlendirmeler yapacak yahut tarafın yapacağı
işlemi esas alarak bir usul işlemi yapacaksa, kesin sürenin bitimi bir
sonraki celseden önceki bir tarih olmalıdır. Örneğin hâkim, celsede
verdiği ara kararla taraftan tanıkların adreslerini bildirmesini kesin
süre vererek istemişse (HMK m. 240), kesin sürenin bitimini bir son-
raki celseden önceki bir tarih olarak belirlemelidir. Zira tanıkların bir
sonraki celsede dinlenebilmeleri için, usulüne uygun tebligat ile da-
vet edilmeleri gereklidir. Yargıtay da vermiş olduğu bir kararda, kesin
sürenin bitimi tarihi ile bir sonraki celse tarihi arasında geçecek süre
içinde başka bir yargılama işleminin yapılıp yapılmayacağını esas ala-
rak karar vermiştir.
46
D. Ara Kararda Emredilen İşlerin Gerekli Ve Bizzat Yapılabilir
Olması
Taraflar arasında ortaya çıkan uyuşmazlığın çözümü için yapılan
usul işlemlerinin yargılamanın yürütülmesi ve ilerlemesi için “gerek-
li” olması zorunludur. Aksi halde yargılama uzar ve makul sürede
yargılanma hakkı ihlal edilir. Ayrıca yargılamanın yürütülmesi ve
sonuçlandırılması için gerekli olmadığı halde yapılan usul işlemleri
nedeniyle ortaya çıkan giderler usul ekonomisi ilkesini zedeler.
47
Özel-
likle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edilmemesi ve usul eko-
nomisi ilkesinin zedelenmemesi için, mahkemenin kesin süre vererek
taraftan yapmasını beklediği işlemin yargılamanın yürütülmesi için
gerekli olması zorunludur. Diğer taraftan bir işlemin yapılması gerekli
44
Yılmaz, s. 48; Yılmaz, Süreler, s. 3174.
45
6. HD, 22.10.1974, 4604/4549 (Kuru, Usul- V, s. 5434).
46
4. HD, 19.03.1991, 3365/2311 (Kuru, Usul- V, s. 5434-5435).
47
Cumhur Rüzgaresen, Medeni Muhakeme Hukukunda Usul Ekonomisi İlkesi, Yet-
kin Yayınları, Ankara 2013, s. 73.