Dergi 129

177

TBB Dergisi 2017 (129)

Hüseyin Can AKSOY

dan İBK m. 43/1

bis

hükmüne ne ölçüde ihtiyaç bulunduğu sorgulan-

maktadır. Bu çerçevede, hükmün lafzına uygun şekilde uygulanması

halinde isabetsiz sonuçlar doğacağından, mahkemelerin bu hükmü

İBK m. 47

49 ile uyumlu olacak şekilde yorumlamaları ve uygula-

maları gerektiği savunulmaktadır.

Bilindiği üzere, İBK m. 47 ve 49 hükümleri, kişilik hakkı hukuka

aykırı biçimde ihlal edilen kimselere veya kimi hallerde bu kimselerin

yakınlarına failden “giderim” talebinde bulunma imkânı vermektedir.

Özel olarak, ölüm ve vücut bütünlüğünün ihlalinden kaynaklanan ki-

şilik hakkı ihlallerini konu alan İBK m. 47’ye göre, hâkim, vücut bü-

tünlüğü ihlal edilen kişiye veya ölüm halinde ölen kişinin yakınlarına

uygun miktarda paranın ödenmesini konu alan bir giderime hükme-

debilir. Bu çerçevede, ölenin yakınlarının talepte bulunabilmesi bakı-

mından, ölen kimse ile giderim talebinde bulunan kişinin akraba olup

olmamaları önem taşımayıp, söz konusu iki kişinin

fiilen

yakın ilişki

içinde olmaları aranmaktadır.

Öte yandan, İBK m. 49 hükmü ise ki-

şilik hakkı ihlallerine dayalı giderim taleplerine ilişkin genel hüküm

niteliğindedir. Her türlü kişilik hakkı ihlalini kapsayan bu hüküm, ih-

lalin ciddiyetinin gerektirmesi ve başka türlü bir telafinin mümkün

olmaması halinde, hâkimin mağdura bir miktar paranın ödenmesine

veya farklı türden bir giderime hükmedebileceğini ifade etmektedir.

Ayrıca, bir kimsenin yalnızca yaralanması halinde, bu kişinin İBK m.

47’ye dayalı olarak giderim talep edemeyen yakınları,

istisnai

haller-

de İBK m. 49 çerçevesinde giderim talebinde bulunabilmektedirler.

Ancak bunun için, söz konusu kişinin yaralanmasının, bu kimsenin

yakınlarının kişilik haklarını da

doğrudan doğruya

ihlal etmesi gerek-

mektedir.

Ayrıca Federal Mahkeme, talepte bulunacak yakınların, bu

kişinin yaralanmasından, en az bu kişinin ölmesi halinde etkilenecek-

leri kadar etkilenmeleri koşulunu aramaktadır.

BK-Brehm, Art. 43 OR, N. 89i; Brehm, HAVE 2003, s. 122.

Schwenzer, N. 17.09; Huguenin, N. 1906.

İBK m. 47 ve 49 arasındaki özel hüküm-genel hüküm ilişkisi hakkında bkz. BGE

123, II 204, 210; Huguenin, N. 1903.

Schwenzer, N. 17.07; BGE 123 III 204, 206.

BGE 112 II 226 E. 3b; BGE 125 III 412, 417 E. 2a; Huguenin, N. 1908. Örneğin, zama-

nında tıbbi müdahale yapılmaması sonucunda, çocukları beyin hasarına uğrayıp

sürekli bakıma muhtaç hale gelen ebeveynlerin (BGE 116 II 519); geçirdiği trafik

kazası sonucu ciddi beyin hasarına uğrayan çocuğun bakımını gerçekleştirmek

amacıyla mesleğini bırakan annenin, çocuğun babasının ve kardeşinin (BGE 118

II 404); kaza sonucu felç kalan bir kimsenin eşinin ve çocuklarının (BGE 122 III 5)

giderim talepleri kabul edilmiştir.