203 / 405
202
Götürü Tazminat Kavramına Bir Bakış
bilir: Yani makinenin ayıplı olması halinde ödenmesi kararlaştırılan
götürü tazminat edimi, duruma bağlı olarak makinenin tesliminde
temerrüt hali için de geçerli olabilir.
26
Asıl borç ilişkisinin tarafları kural olarak götürü tazminat an-
laşmasının da taraflarını oluşturur. Buna gore, asıl borcun alacaklısı
ve borçlusu kural olarak götürü tazminat ediminin de alacaklısı ve
borçlusudur. Bu noktada, asıl borç ilişkisinin tarafı olmayan üçüncü
kişilerin götürü tazminat ediminin alacaklısı veya borçlusu olup ola-
mayacağı sorusu akla gelebilir. Doktrinde götürü tazminat ediminin
alacaklısının asıl borç ilişkisinin alacaklısından farklı bir kişi olama-
yacağı ileri sürülmektedir. Çünkü götürü tazminat anlaşmasının yö-
nelmiş olduğu amaç, asıl sözleşmenin ihlal edilmesiyle alacaklının
uğramış olduğu zararın giderilmesi, alacaklının malvarlığının iyileş-
tirilmesidir. Götürü tazminat ediminin ifasını talep etme hakkının
üçüncü bir kişiye tanınması, götürü tazminat anlaşmasının amacına
hizmet etmez.
27
Götürü tazminat ediminin borçlusu da, asıl sözleşme-
nin borçlusundan farklı bir kişi olamaz; aksi halde, artık götürü taz-
minat anlaşmasından değil, üçüncü kişinin fiilini üstlenme kurumun-
dan söz etmek yerinde olur.
28
Çünkü TBK m.128/I uyarınca üçüncü
bir kişinin fiilini başkasına karşı üstlenen, bu fiilin gerçekleşmesinden
doğan zararı gidermekle yükümlü olur.
C. Hukuki Niteliği
1. Tek Tarafa Borç Yüklemesi
Asıl sözleşme ilişkisi çeşitlilik gösterse de, götürü tazminat anlaş-
ması her zaman tek tarafa borç yükleyen bir ilişki meydana getirir.
29
Zira götürü tazminat anlaşması ile tazminat borçlusu, asıl borcu ihlal
etmesi durumunda götürü tazminat edimini ifa borcu altına girer-
26
Oertli, N.127.
27
Oertli, N.117. Bununla birlikte, üçüncü kişi aleyhine bir durum yaratmamak koşu-
luyla, asıl sözleşmenin TBK m.129/II anlamında ‘tam üçüncü kişi yararına sö-
zleşme’ olması halinde, götürü tazminat ediminin alacaklısının, asıl sözleşmenin
alacaklısından farklı olarak, yararına sözleşme yapılan üçüncü kişi olabileceği ka-
bul edilmektedir (Oertli, N.116, dpn.143; Birinci Uzun,
s.84).
28
Aynı yönde bkz. Birinci Uzun,
s.84; ceza koşulu bakımından benzer bir değer-
lendirme için bkz. Kocaağa,
s.133.
29
Kapancı,
s.658; Birinci Uzun,
s.87.