Dergi 129

205

TBB Dergisi 2017 (129)

Şafak PARLAK BÖRÜ

leşmeden doğan edim yükümlülüğünün borçlunun sorumlu olmadığı

bir imkansızlık hali nedeniyle sona ermesi söz konusu olursa, götürü

tazminat anlaşması da sona erecektir. Asıl sözleşmeden herhangi bir

sebeple dönülmesi durumunda ise, kural olarak götürü tazminatın

ödenmesi istenemez. Sözleşmeden dönülmesi halinde asıl borç ilişkisi

geçmişe etkili olarak ortadan kalktığı için, götürü tazminat da baş-

tan itibaren ortadan kalkmış olur.

Örneğin, satıcının temerrüde düş-

mesi üzerine TBK m.125 çerçevesinde öngörülen seçimlik haklardan

sözleşmeden dönmeyi seçen alıcı, artık götürü tazminatın ifasını iste-

yemez. Bununla birlikte, tarafların sözleşme özgürlüğü çerçevesinde

asıl sözleşmenin hükümsüz kalması nedeniyle ortaya çıkacak menfi

zararın tazminine yönelik olarak götürü tazminat anlaşması yapmak

istemesi durumunda, buna bir engel yoktur. Bu halde, sözleşmeden

dönme hakkının kullanılmasından sonra dahi götürü tazminat talebi

mümkün hale gelir.

Götürü tazminat anlaşması çerçevesinde talep edilebilecek götürü

tazminat edimi, asıl sözleşmenin konu aldığı edim yükümlülüğüne

bağlı olarak zamanaşımına uğrar. Ancak borca aykırılığın gerçekleş-

mesiyle birlikte, götürü tazminat edimi muacceliyet kazanır ve bağım-

sız hale gelir; bu andan itibaren götürü tazminat edimi için TBK m.146

uyarınca 10 yıllık zamanaşımı süresi işleyecektir.

Alacağın devri söz konusu ise; bu devir esnasında henüz muaccel

olmamış bir götürü tazminat alacağı, asıl alacağın devri halinde ku-

ral olarak bu devrin kapsamı içindedir. Çünkü TBK m.189 gereğince

alacağın devri ile, devredenin kişiliğine özgü olanlar dışındaki önce-

te; tarafların irade serbestisi çerçevesinde, sözleşmenin geçersiz (kesin hükümsüz

veya iptal edilebilir) olması hallerinde de geçerli olacak/geçerliliğini devam et-

tirecek bir götürü tazminat anlaşması yapılabileceği ya da sözleşme içerisinde

yer verilmiş götürü tazminat kaydının sözleşme bir şekilde ortadan kalksa dahi

hüküm doğuracağı kararlaştırılabilir (Kapancı,

s.662). Götürü tazminatın geçersi-

zliği konusunda ayrıntılı olarak bkz. Birinci Uzun,

s.255 vd.

Bununla birlikte, dönmenin etkisinin hukuki olarak nitelendirilmesine ve iade

yükümlülüklerinin saptanmasına ilişkin olarak doktrinde bir görüş birliği mev-

cut değildir. Sonuçları bakımından farklılaşan bu görüşler ve götürü tazminatın

bu görüşler çerçevesinde ele alınmasına ilişkin olarak bkz. Kapancı,

s.662-664.

Doktrinde, böyle bir götürü tazminat anlaşmasının akdedilmiş olması halinde,

götürü tazminatın talep edilmesinin sözleşmeden dönme şartına bağlanmış old-

uğu ifade edilmektedir (Erdem,

s.101; Birinci Uzun,

s.99).

Kapancı,

s.662; Erdem,

s.101.