211 / 405
210
Götürü Tazminat Kavramına Bir Bakış
Götürü tazminat, aynı zamanda, asıl borç ilişkisi bakımından şef-
faflığı ve hukuki güvenliği sağlama amacına da hizmet etmektedir. Ta-
raflar götürü tazminat anlaşmasını akdederken, bu anlaşmanın bağlı
kılındığı asıl sözleşmenin içerdiği olası riskleri önceden belirlemeye
çalışırlar; bu şekilde bir nevi menfaat-risk analizi yapabilmektedirler.
53
Öte yandan, götürü tazminat anlaşmasıyla olası bir uyuşmazlık duru-
munda zaman kaybının önüne geçilebildiği gibi, yine gündeme gele-
bilecek yargılama masrafları da çoğunlukla en aza indirilmiş olmakta,
sinirleri yıpratan yargılama süreçlerinden de uzak kalmak mümkün
olabilmektedir.
54
Zira bu şekilde olası uyuşmazlığın sonuçlarına iliş-
kin önceden bir değerlendirme yapılmış bulunmaktadır.
55
Böylelikle,
her iki taraf için de sözleşmenin ihlal edilmesi halinde gündeme gele-
bilecek hukuki sonuçlara ilişkin belirsizliğin yerini, bir rakam (miktar)
veya bir yüzdelik oran şeklinde olmak üzere net ve şeffaf bir düzenle-
me/belirleme alır.
56
E. Türleri
Götürü tazminat anlaşması taraflar arasındaki sözleşme serbestisi
ilkesi çerçevesinde çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Burada göz önü-
ne alınacak husus, taraflardan birine, götürü tazminat anlaşmasında
belirlenen miktardan farklı bir zararın ortaya çıkması halinde, buna
ilişkin ispat yetkisi tanınıp tanınamayacağıdır.
57
Götürü tazminat an-
laşmasında belirlenen miktarın aksini ispat etme imkanının olup ol-
mamasına göre, dört farklı durum karşımıza çıkmaktadır: 1. Her iki
taraf da götürü tazminat miktarının aksini ispat etme imkanına sa-
hip olabilir. 2. Yalnızca borçlu taraf götürü tazminat miktarının aksini
ispat etme imkanına sahip olabilir. 3. Yalnızca alacaklı taraf götürü
tazminat miktarının aksini ispat etme imkanına sahip olabilir. 4. Her
iki taraf da bu imkandan yoksun olabilir. Burada hatırlatmak gere-
kir ki; taraflar götürü tazminat miktarının aksini ispat etme imkanını
53
Rea,
s.148; Wilkinson-Ryan,
s.646-647; Erdem,
s.102; Kapancı,
s.666; Birinci Uzun,
s.106.
54
Oertli, N.79.
55
Rea,
s.159; Kapancı,
s.666; Birinci Uzun,
s.106.
56
Oertli, N.76.
57
Oertli, N.45.