Dergi 129

212

Götürü Tazminat Kavramına Bir Bakış

Nispi götürü tazminat anlaşmaları zararın varlığı ve kapsamının

ispatı konusunda ispat yükü dağılımı bakımından bazı değişiklikleri

beraberinde getirmektedir. TBK m.50/I uyarınca zarar gören zararını

ispat yükü altındadır. Buna göre zararın varlığını ve miktarını ispat

edememe riskini zarar gören taşır. Bununla birlikte, nispi götürü taz-

minat anlaşması söz konusu ise, sözleşmenin ihlal edilmesiyle zara-

ra uğrayan alacaklının zararın varlığını ve miktarını ispat edememe

riskini, götürü tazminat anlaşmasında kararlaştırılmış olan miktara

kadar tazminat borçlusu taşır.

Çünkü tazminat borçlusu tazminat

alacaklısının esasen herhangi bir zarara uğramadığını veya zararın

götürü tazminat miktarından daha az olduğunu ispat edemez ise,

götürü tazminat anlaşması ile belirlenen miktarı ödemek durumun-

dadır.

Tazminat alacaklısı, sözleşmenin ihlali sonucu ortaya çıkan zara-

rının kararlaştırılan götürü tazminat miktarından daha fazla olduğu-

nu iddia ve akabinde ispat edebiliyorsa, TBK m.112 uyarınca borçlu-

nun kusurunu ispat etmesine gerek kalmaksızın talepte bulunabilir.

Tazminat borçlusu, tazminat alacaklısının sözleşmenin ihlali ne-

deniyle uğramış olduğu zararının daha az olduğunu iddia ve akabinde

ispat edebiliyorsa, götürü tazminat ediminin mevcut zarar miktarını

aşan kısmını ödemekten kurtulur; eğer ki ödemişse sebepsiz zengin-

leşme hükümleri çerçevesinde geri alabilir, ancak bu halde hatayla

kendisini borçlu zannederek bu yönde bir ödeme yaptığını ispat etme-

si gerekir (TBK m.78).

Oertli, N.54.

Taraflar arasında götürü tazminat anlaşması yapılmış değil de, ceza koşulu karar-

laştırılmış olduğunda ise bu durum farklılık arz eder. Şöyle ki, TBK m.180/II uya-

rınca alacaklının uğradığı zarar ceza tutarını aşıyorsa, alacaklı, borçlunun kusuru

bulunduğunu ispat etmedikçe aşan miktarı isteyemez. Ceza koşulu anlaşması

kapsamında alacaklının ceza koşulu değerini aşan bir zararı varsa, bunu talep

edebilmesi için hem ceza miktarını aşan zararını hem de borçlunun kusurunu is-

pat etmesi gerekir (Bkz. Suat Sarı, ‘ ‘Götürü Tazminat’ Kavramı Üzerine’, Medeni

Hukuk Hocalarına Saygı Günleri, Medeni Hukukta Güncel Sorunlar ve Önemli

Gelişmeler Sempozyumu, 26-27 Haziran 2008, İstanbul 2011, s.301; Kapancı,

s.669.

Eğer ki, taraflar arasında götürü tazminatın ilk talepte ödeneceği kararlaştırılmış,

bu yönde bir kayıt konulmuşsa, bu durumda ödemede bulunan borçlunun -daha

sonra yapılan incelemede sözleşmenin ihlali nedeniyle alacaklının uğradığı

zararın götürü tazminattan daha az olduğunun anlaşılması üzerine- alacaklıya

ödemiş olduğu götürü tazminatın mevcut zarar miktarını aşan kısmını geri al-

abilmesi mümkün olacaktır. Götürü tazminatın ilk talepte ödeneceğine dair kayıt-