218 / 405
217
TBB Dergisi 2017 (129)
Şafak PARLAK BÖRÜ
gecikme yaşanmaksızın tazminat borçlusu tarafından ifa gerçekleşti-
rilebilir.
80
Mutlak götürü tazminat anlaşması tazminatın üst miktarını sı-
nırlaması itibariyla bir sorumsuzluk anlaşması
81
niteliği taşımaktadır.
Bundan dolayı, TBK m.115-116 emredici hükümlerinin denetimine tabi
tutulmalıdır.
82
Tazminat alt miktarının belirli bir değere sabitlenmesi
yönünden bakıldığında ise, eğer gerçek zarar değeri kararlaştırılan gö-
türü tazminat değerinin çok altında ise TBK m.138 uyarınca koşulları
oluşmuşsa uyarlama talebi söz konusu olabilecektir.
83
F. Uygulanabilirlik Yönünden İlgili Yasal Düzenlemeler
Götürü tazminat ediminin kararlaştırıldığı götürü tazminat an-
laşması uygulamayla doğmuş bir anlaşmadır; sözleşme özgürlüğü çer-
çevesinde taraflarca geçerli olarak akdedilebilir. Yasa koyucu bu anlaş-
maya ilişkin henüz özel bir düzenleme getirmiş değildir. Halihazırda
anlaşmaya Türk Borçlar Kanunu’nun genel hükümleri uygulanacaktır.
İlgili yasal düzenlemeler özellikle tazminat miktarının belirlenmesine
ilişkin TBK m.114/II atfıyla TBK m.50 vd. ve sorumsuzluk anlaşma-
larına ilişkin m.115-116 hükümleridir. Burada unutmamak gerekir ki,
ceza koşulu ve götürü tazminat birbirinden farklı kurumlar olup, bu
edimleri konu alan anlaşmaların hukuki nitelik ve işlevleri farklıdır.
Dolayısıyla, başta tenkise ilişkin TBK m.182 olmak üzere, ceza koşulu-
na ilişkin TBK m.179 vd hükümlerinin doğrudan ya da kıyasen götürü
tazminat anlaşmasına uygulanması yerinde değildir.
84
80
Oertli, N.62.
81
Doktrinde alacaklının hukuki durumunu zayıflatır nitelikteki anlaşmaların geniş
anlamda sorumsuzluk anlaşması olarak değerlendirileceği, bu şekilde ortaya
çıkan anlaşmalara TBK m.115-116 hükümlerinin emredici sınırlarının kıyasen
uygulanacağı belirtilmektedir (Nilgün Başalp,
Sorumsuzluk Anlaşmaları, İstan-
bul 2011, s.13).
82
Bu konuda bkz. Başalp,
s.451 vd; Birinci Uzun,
s.266 vd.
83
Doktrinde Kapancı’nın isabetle belirttiği gibi, şayet aradaki fark, tarafların en başta
olası zarar değerini veya varlığını hiç göz önüne almaksızın hareket ettikleri çıkar-
saması yaptıracak nitelikte ise, bu durumda bir götürü tazminat anlaşmasından
ziyade bir ceza koşulu anlaşmasından veya kaydından söz etmek daha yerindedir
(Kapancı,
s.668).
84
Bkz. Kapancı,
s.671; Erdem,
s.109 vd; Kocaağa,
s.54; Kocaağa (Götürü Tazminat),
s.154. Götürü tazminatın ceza koşuluna ilişkin özel düzenleme şekillerinden birini