219 / 405
218
Götürü Tazminat Kavramına Bir Bakış
III. GÖTÜRÜ TAZMİNAT VE CEZA KOŞULUNUN
BİRBİRİNDEN AYIRDEDİLMESİ
A. Götürü Tazminatın Ceza Koşulundan Ayırdedilmesi
Gerekliliği
Uygulamada götürü tazminatın kendisinden ayırdedilmesinde
ciddi güçlük yaşanan hukuki kurum ceza koşuludur. Bu iki kurum
arasındaki sınırın çizilmesi ve farkların ortaya konulması büyük önem
taşımakla birlikte, belirtmek gerekir ki, bu her somut olayda o kadar
da kolay değildir.
85
Çünkü bu anlaşmalar görüntüde büyük benzerlik
gösterir.
86
Ceza koşulu ile götürü tazminat arasındaki sınırı belirlemek ve
farkları ortaya koymak doğrudan doğruya bir kanun hükmünden ha-
reketle mümkün değildir
87
, zira Türk Borçlar Kanunu’nda bu farkla-
rı ortaya koyan açık bir düzenleme mevcut değildir. Uygulamada da
henüz bu konuda sağlıklı bir değerlendirme yapılabildiği ve konuya
ilişkin temel ilkelerin net bir şekilde tespit edildiği söylenemez.
88
Konuyu, borçlu üzerinde bir psikolojik baskı oluşturarak asıl
alacağı teminat altına alan, aynı zamanda asıl borcun ihlali halinde
meydana gelen zararı fazlasıyla tazmin eden ve yasa koyucunun Türk
Borçlar Kanunu’nda yasal düzenlemeye bağlamış olduğu ceza koşulu
kurumundan farklı olarak, götürü tazminat kurumuna ihtiyaç olup
oluşturduğu yönündeki görüş için karş. Sarı,
s.303-304.
85
Bentele,
s.87; İsviçre Federal Mahkemesi de bazı kararlarında ceza koşulu ile
götürü tazminat arasındaki sınırın çizilmesindeki güçlüklere işaret etmiştir, bkz.
BGE 110 II 380 vd. ve özellikle 385 vd; 109 II 462 vd. ve özellikle 467 vd. (Kocaağa
(Götürü Tazminat),
s.152, dpn.12).
86
Oertli, N.229, N.263. Alman hukukunda ceza koşulu ile götürü tazminat arasın-
daki ilişki konusunda farklı görüşler (birlik öğretisi, ayırma öğretisi, tek işlevlilik
öğretisi) ileri sürülmüştür; konuya ilişkin bilgi için bkz. Fischer (D.), s.72 vd.
87
Kocaağa (Götürü Tazminat),
s.152; Kapancı,
s.676; Ozanoğlu,
s.88.
88
Örneğin, Yargıtay işi zamanında teslim etmeyen yüklenicinin gecikme süresine
bağlı olarak belirli bir meblağ ödemeyi üstlendiği kayıtları bazı kararlarında ceza
koşulu, bazılarında ise götürü tazminat (kira tazminatı ifadesi altında) olarak ni-
telendirmektedir. (Bkz. Birinci Uzun, s.139, dpn.10; Ozanoğlu, s.88). Bunun yanın-
da, Yüksek Mahkemenin bazı kararlarında götürü tazminatın amacı bakımından
da -bu amacın tazminat tehdidiyle borçluyu ifaya zorlamak olduğunu ifade etmek
suretiyle- yerinde olmayan değerlendirmelerde bulunduğu görülmektedir (Y.15.
HD, E.2011/515, K.2011/7200, T.6.12.2011;
Y.23.HD,E.2014/5423, K.2014/6515,
T.22.10.2014
(www.kazanci.com, 08.12.2016).