220 / 405
219
TBB Dergisi 2017 (129)
Şafak PARLAK BÖRÜ
olmadığı, hatta götürü tazminatın -doktrinde tartışılageldiği üzere-
gerçekten ceza koşulundan farklı bir kurum olup olmadığı yönleriyle
ele almak yerinde olacaktır.
Doktrinde katıldığımız baskın görüş
89
, ceza koşulu ve götürü
tazminatın hukuki nitelik ve amaç yönüyle farklı kurumlar olduğu-
nu dile getirmekle birlikte; bu iki kurumun farklı olmadığı, ceza ko-
şulundan ayrı bir götürü tazminat kurumuna gerek olmadığını ileri
süren görüşler de
90
mevcuttur. Gerek ceza koşulunun gerekse götürü
tazminatın talep edilebilmesi için her şeyden önce asıl borcun hiç veya
gereği gibi yerine getirilmemiş olması gerekir; yani asıl borcun ihlali
ceza koşulunun da, götürü tazminatın da ileri sürülebilmesi bakımın-
dan ortak bir koşuldur. Bu açıdan iki kurumun birbirine benzediğini
söylemek mümkündür. Ancak aralarında bir ayrıma gidilmesine ihti-
yaç gösteren, bu ayrımı haklı kılan başkaca önemli durumlar da söz
konusudur.
91
Değindiğimiz üzere, doktrinde hakim olan görüş ve Yar-
gıtay içtihatları
92
da ceza koşulu ve götürü tazminatın farklı kurumlar
olduğu ve birbirinden ayrılması yönündedir.
Götürü tazminat anlaşması, özellikle ceza koşulunun kararlaştırıl-
masının açık veya dolaylı bir biçimde yasaklandığı durumlarda veya
tarafların ceza koşulu kararlaştırmayı istemediği, tercih etmeyeceği
durumlarda elverişli bir hukuki imkan olarak karşımıza çıkar. Yine
89
Kocaağa,
s.49 vd; Erdem,
s.121 vd; Kapancı,
s.675 vd; Yıldırım,
s.36; Fischer (D.),
s.167 vd; Fischer,
s.161 vd; Bentele,
s.19 vd; Oertli, N.263. İsviçre ve Alman hu-
kuklarında da hakim görüş bu iki kurumun birbirinden ayırdedilmesi gerektiği
yönündedir (bkz. Oertli, N.236, N.270).
90
Doktrinde Sarı, götürü tazminat kavramı ile ifade edilen durumun ceza koşulu-
na ilişkin özel düzenleme şekillerinden birini oluşturduğunu; bu yönüyle götürü
tazminatın ceza koşuluna benzer olduğunu, ancak ondan farklı bir kavram
olarak ele alınmasına ihtiyaç olmadığını ifade etmiştir (Sarı,
s.303-304); Kenan
Tunçomağ, Türk Hukukunda Cezai Şart, İstanbul 1963, s.29. Doğrudan iki ka-
vramın aynı olduğunu ifade etmemekle birlikte, ceza koşulunun götürü tazminat
niteliği taşıdığını belirten görüşler için bkz. Hüseyin Ekinci, Özel Hukuk Sözleşm-
elerinde Ceza Koşulu, Ankara 2015, s.52-53; Cevdet İlhan Günay, Cezai Şart (BK
m.158-161), Ankara 2002, s.36.
91
Oertli, N.263.
92
Yargıtayın konuya ilişkin genel uygulamasına bakıldığında, götürü tazminatın
‘kira tazminatı’ adı altında kavram olarak kabul edildiği görülmektedir (Bkz.
Y.15.HD, E.1980/960, K.1980/959, T.11.4.1980;
Y.15.HD,E.1986/861, K.1986/3147,
T.06.10.1986;
Y.13.HD, E.1997/10061, K.1997/10663, T.22.12.1997;
Y.15.HD,
E.2003/6165, K.2004/3813, T.08.7.2004;
Y.15.HD, E.2003/4480, K.2004/1811,
T.31.3.2004
(www.kazanci.com, 08.12.2016).