244 / 405
243
TBB Dergisi 2017 (129)
Gizem KILIÇ ÖZTÜRK
ekonomik koşullardaki değişmelere göre Yargıtay kararlarında da
bazı değişiklikler olmuştur.
54
Yargıtay 1975 yılından itibaren verdiği
kararlarda, o günkü ekonomik koşullarda oturmuş, uzun süredir uy-
gulanagelen olağan rayicin saptanamayacağı gerekçesiyle, ekonomi
esaslarına göre kira bedelini tespit etmiş ve yıllık toptan eşya fiyatları
endeksini objektif ölçüt olarak esas almıştır.
55
Buna göre;
1. Bir kira yılı içinde toptan eşya fiyatları endeksindeki artış oranı,
%40’dan az olmuşsa, kira parasına %20 zam yapılıyordu;
56
ancak
%20’lik zam ile bulunan kira bedeli taşınmazın emlak vergisi be-
yan değerinin %7’sinden az olursa, en az vergi değerinin %7’si ka-
dar kira bedeli belirleniyordu.
57
2. Toptan eşya fiyatları endeksinde yıllık %40 ile %60 arasındaki bir
oranda artış olursa, kira parasına bu artışın yarısı oranında zam
yapılıyordu.
3. Toptan eşya fiyatları endeksi yıllık, %60’ın üzerinde ise, kira bede-
line en fazla %30 zam yapılıyordu.
58
Daha sonraki yıllarda enflasyonun yüksek düzeyde olması sebe-
biyle, fiyatların aşırı artması ve temel tüketim ile günlük gereksinimi
karşılayan mallardaki aşırı zamlar sonucunda; kira bedellerine yukarı-
da belirtilen esaslar çerçevesinde yapılan artırımlar yetersiz kalmıştır.
59
Bunun üzerine Yargıtay kararlarında öncelikle, toptan eşya fiyat endek-
si artışının yarısının kira bedeline yansıtılmasının yeterli olmadığı hal-
lerde aşırı olmamak ve hak ve nesafete uygun olmak koşuluyla uygun
bir miktar daha kira bedelinin artırılacağı benimsenmiştir. Fakat bu
artırımın da yeterli olmaması üzerine toptan eşya fiyatları endeksinde-
ki artışın tamamının kira bedeline yansıtılması yönünde kararlar ve-
rilmiştir.
60
1994 yılından itibaren ekonomik koşullarda olağanüstü bo-
54
Zevkliler- Gökyayla, s. 225.
55
Yavuz, Türk Kira Hukuku Uygulamada ve Öğretide Kira Parasının Tespiti Dava-
sının Esasları, s. 213; Ertaş, s. 278.
56
Ertaş, s. 279.
57
Bu oran 1983-1986 yılları arasında %7 uygulanmış, 1986 yılında emlak vergisin-
de indirim yapılması sebebiyle, asgari beyan değerinin %5’i olarak belirlenmiştir,
Burcuoğlu, s. 31.
58
Zevkliler- Gökyayla, s. 227.
59
Zevkliler- Gökyayla, s. 228.
60
Zevkliler- Gökyayla, s. 229; Yargıtay
3.HD, T. 22.10.1991, E. 1990/12777, K.
1991/10936; Yargıtay
3.HD,T. 23.11.1992, E. 1992/4366, K. 1992/19328; Yargıtay