Dergi 129

252

Kira Tespit Davası ve Esasları

TBK m. 138’deki şartlar

gerçekleştiği takdirde, sözleşmenin uyarlan-

masını ve bu şekilde kira bedelinin tespitini isteme imkanına sahiptir.

TBK m. 344/IV’ün son cümlesinde, beş yıl geçtikten sonra kira be-

delinin belirlenmesinde, yabancı paranın değerindeki değişiklikler de

göz önünde tutularak üçüncü fıkra hükmünün uygulanacağı belirtil-

miştir. Buna göre beş yılın sonunda hakim, emsal bedeller, kiralana-

nın durumu, üretici fiyat endeksindeki artış oranı ve yabancı para de-

ğerindeki değişiklikleri göz önünde bulundurarak hakkaniyete göre

kira bedelini belirleyecektir.

Yabancı para olan kira bedelinin belirlenmesiyle ilgili son bir so-

run ise, tespitin hangi para birimi üzerinden yapılacağıdır. Doktrinde

bir görüşe göre, beş yılın sonunda emsal bedel yabancı para birimi

üzerinden belirlenmelidir.

Diğer görüş ise, hakim kira parasını Türk

Lirası olarak belirlenmesi gerektiğini kabul etmektedir. Bu görüşe

göre, kira parasının hakim tarafından yabancı para birimi ile tespit

edilmesi halinde, tekrar TBK m. 344/IV uygulama alanı bulacak ve

hakim tarafından tespit edilen bu bedel beş yıl boyunca tekrar artırı-

lamayacaktır. Belirlenen kira bedelinin taraflarca tekrar değiştirileme-

mesi ise, sözleşme özgürlüğü ilkesinin aşırı derecede sınırlandırılması

sonucunu doğurmaktadır.

100

Gerçekten de kira parasının yabancı para

birimi şeklinde tespit edilmesi TBK m. 344/I’in uygulanmasını önle-

yecek ve kira bedeli yabancı para olarak kararlaştırılmış kira sözleş-

TBK m. 138: “Sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörül-

mesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum, borçludan kaynaklanmayan bir se-

beple ortaya çıkar ve sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden

ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine

değiştirir ve borçlu da borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güç-

leşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olursa borçlu, hâkimden söz-

leşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteme, bu mümkün olmadığı takdirde

sözleşmeden dönme hakkına sahiptir.”

Aydoğdu- Kahveci, s. 619; İnceoğlu, s. 152; Hükümde “yabancı paranın değerin-

deki değişikliklerin” göz önüne alınacağı özellikle belirtildiğinde, belirlenen kira

parasının da yabancı para birimi üzerinden olması gerektiği yönünde bkz. Gümüş,

s. 69; aynı yönde, “davalının tespit konusu dönem için euro üzerinden kira parası-

nı ödediği gözetilerek dövizdeki değişikliklerin kira parasına ne şekilde etki ettiği

üzerinde durulmalı, davacının kira bedelini yabancı para olarak belirlenmesini

talep etmesinde bir usulsüzlük olmadığı da dikkate alınarak sonucuna göre karar

verilmesi gerekirken yazılı şekilde Türk Lirası üzerinden kira parasının tespitine

karar verilmesi doğru değildir.”, Yargıtay 6. HD, T. 19.01.2015, E. 2014/13531, K.

2015/415, Kazancı İçtihat Bankası,

www.kazanci.com

(erişim tarihi: 01.03.2016)

100

Öncü, s. 338.