Dergi 129

273

TBB Dergisi 2017 (129)

Belin KÖROĞLU ÖLMEZ

3’üncü fıkrasına göre, diğer kanunlar uyarınca bir sicile tescili zorunlu

unsurlar üzerinde bu Kanuna göre rehin kurulamayacaktır. Bu du-

rumda; 5’inci maddenin 1’inci fıkrasında sayılan unsurlardan; özel bir

sicile tescil edilen fikri ve sınai mülkiyete konu haklar, hayvanlar gibi

unsurlar bakımından ilgili Kanun kapsamında rehin kurulup kurula-

mayacağı tartışmalıdır.

Ticarî işletme rehninin kapsamı, TİRK’in 3’üncü maddesinde ise ti-

caret unvanı ve işletme adı, rehnin tescili anında mevcut ve işletmenin

faaliyetine tesis edilmiş olan makine, araç, alet ve motorlu nakil araçla-

rı ve ihtira beratları, markalar, modeller, resimler ve lisanslar gibi sınaî

haklar ile sınırlıydı. Ticaret unvanı ve işletme adı ile menkul işletme

tesisatı, ticarî işletme rehninin zorunlu unsurları arasında yer almakta

olup bu unsurların rehin kapsamı dışında bırakılması mümkün olma-

maktaydı. Ancak, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun 5’inci

maddesinin 6’ncı fıkrası uyarınca rehin hakkı, 5’inci maddenin 1’inci

fıkrasında sayılan unsurlardan biri veya birkaçı üzerinde kurulabil-

mektedir. Buna göre TİRK’ten farklı olarak, Ticari İşlemlerde Taşınır

Rehni Kanunu ile rehnin kapsamında olması gereken zorunlu bir un-

sur bulunmamaktadır.

TİRK’te ticarî işletme rehninin zorunlu unsurları arasında yer alan

menkul işletme tesisatı; hükmün sınırlayıcı ifadesinden yola çıkarak

yalnızca makine, alet, araç ve motorlu nakil aracı olarak yorumlan-

makta ve hammadde, kira geliri, stok gibi unsurların rehin kapsamın-

da yer almayacağı söylenmekteydi.

Ancak, Ticari İşlemlerde Taşınır

Rehni Kanunu’nun 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası ile hammadde, ağaç,

hayvan, stoklar vb. unsurlar da rehin kapsamına alınmaktadır. Buna

ek olarak TİRK’in 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının (b) bendindeki

“rehnin tescili anında mevcut ve işletmenin faaliyetine tesis edilmiş olan (…)”

lanılması Hakkında Yönetmelik’in 17’nci maddesinin 3’üncü fıkrasında ise borç

miktarının belirli olması hâlinde rehne konu taşınır varlıklardan biri veya birden

fazlasının borç miktarının tamamına ek olarak beşte birinden fazlasını karşılama-

sı hâlinde işletmelerin tümü üzerinde rehin kurulamayacağı belirtilmektedir. Bu

hükmün, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na aykırılık nedeniyle geçersiz

olduğuna ilişkin bkz. Şit İmamoğlu, s. 32-33.

Şit İmamoğlu, s. 25.

Arkan, s. 56; Reisoğlu, s. 110; Ülgen/Helvacı/Kendigelen/Kaya/Nomer Ertan, s.

235-236.