Dergi 129

334 / 405

333 TBB Dergisi 2017 (129) Ümmühan Elçin ERTUĞRUL / Tuğba SARIKAYA GÜLER
toprak bütünlüğüne tehdit eden durumların, BM Şartının amaç ve il-
keleriyle bağdaşmadığı vurgulamıştır. Böylelikle sömürge yönetimin-
deki halkların bu hakkı, uluslararası hukukun uti possidetis juris ilkesi
gereği sömürgecinin toprak bütünlüğüne kastetmeden kullanması is-
tenmiştir.48 Ayrıca, Afrika Birliği Örgütü gibi bölgesel örgütler de, self-
determinasyon hakkının devletin egemenliğine karşı olan saldırıları
meşrulaştırma amacını taşıması durumunda savunulamaz olduğunu
vurgulamışlardır.49 Dolayısıyla bu hakkın dış yönü, yalnızca sömürge-
lerin tasfiyesi sürecinde uygulanan ve sonradan yok olacak olan anak-
ronik bir hak olarak görülmüştür.50
Soğuk savaş sonrası dönemde, bu ilkenin sömürgeler dışında uy-
gulanması gündeme gelmişse de, toplumun tüm kesimlerinin temsil
edilmediği demokratik olmayan devletlerdeki halkların böyle bir hak-
ka sahip olduğu, bağlayıcı uluslararası hukuk kuralları ile teyit edil-
memiştir.51 1973 yılında BM Genel Kurulunun, 3103 sayılı “Sömürge
ve Yabancı Üstünlüğüne Karşı Mücadele Veren Savaşçıların Hukukî
Statüsüne İlişkin Kararı”52 sömürge tahakkümüne, yabancı işgaline
ve ırkçı rejimlere karşı mücadele eden halkların kendi kaderini tayin
hakkı kullanması ve bağımsızlık için mücadele etmesinin uluslararası
hukuk ilkelerince meşru olduğunu belirtmiştir. Ancak uygulamada,
ayrılıkçı hareketlere ulusal kurtuluş hareketi statüsü tanınması genel-
de devletin egemenliği ilkesi gereği sakıncalı bulunmuştur. Bu durum
sebebiyle, kendi kaderini tayin hakkının devletin egemenliği ilkesiyle
taban tabana çakışan dış yönü uluslararası toplumca güvence altına
alınmazken, bu hakkın iç (siyasi) yönü “ulusun özyönetimin herhangi
bir biçimine sahip olması” (konfederasyon, federasyon, ortaklık de-
mokrasisi, ulus-altı siyasal özerklikler gibi) şeklinde yorumlanarak
nispeten garanti altına alınmaya çalışılmıştır. 53
48 Heraclides, “The self-determination”, s.21-22.
49 Heraclides, “The self-determination”, s.23.
50 Taras ve Ganguly, s.42.
51 Pazarcı, s.142-143.
52 BM Genel Kurulu, “Resolution 3103(XXVIII) Basic Principles of the Legal Status
of the Combatants Struggling Against Colonial and Alien Domination and Ra-
cist Regimes”, Twenty-eighth Session , 12 Aralık 1973,https://documents-dds-ny.
(Erişim Tarihi 20 Nisan 2016)
53 Kalaycı, s.37.