Dergi 129

TBB Dergisi 2017 (129)

Ranâ GÖKSU

davalar, Eskisehir Birinci Hava Kuvvetleri Komutanlıgı Askerî Mah-

kemesi tarafından hükümlü Enver Aydemir’in ve Malatya Ikinci Ordu

Komutanlıgı Askerî Mahkemesi tarafından hükümlü Serdar Delice’nin

mahkûmiyet kararıyla neticelenen davalardır.

Vicdanî ret hakkına yönelik özellikle uluslararası zeminde olum-

lu gelismeler kaydedilirken, aksi bir sekilde pozitif hukukumuzda

bu gelişmelerle örtüsmeyen düzenlemeler ve uygulamalar söz konu-

su olmaktadır. Uluslararası hukuktaki bu gelismelerin, Türkiye’nin

üstlenmis oldugu taahhütler nedeniyle iç hukuku da etkilemesi bek-

lenendir. Günümüzde, ulusal hukukta vicdanî reddi hak olarak ta-

nıyan açık bir yasal düzenleme mevcut olmasa dahi, özellikle “Ba-

yatyan v Ermenistan Davası” basta olmak üzere “Erçep v Türkiye

Davası”ndan sonra vicdanî ret beyanları nedeniyle söz konusu olan

ceza yargılamalarına bakan hâkimlerin vermis oldugu kararlar-

da bazı degisiklikler görülmüştür. Basta belirtilen iki dava özelinde

degerlendirdigimizde, bu davalara bakan hâkimlerin kararlarında

daha önceki tarihli kararlardan farklı olarak vicdanî reddi bir hak ola-

rak kabul ettikleri ve bunu da özellikle AIHM kararlarına yaptıkları

atıflarla destekledikleri görülmektedir. Uluslararası gelismeler henüz

vicdanî reddin hukukî metinlerde açıkça yer bulmasını saglayamamıs

olsa da hâkimlerin kararlarında bir şekilde etkili olmustur. 24 Subat

2012 tarihli Malatya Ikinci Ordu Komutanlıgı Askerî Mahkemesi ta-

rafından verilen Delice Kararı’nda “(…) iç hukukumuzda vicdanî ret

ile ilgili herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktaysa da, Türkiye

Cumhuriyeti’nin AIHS’nin, Anayasamız açısından kanun hükmünde

oldugu, AIHS’nin uygulayıcısı ve yorumlayıcısı olan AIHM kararları-

nın da hem Anayasa’nın 90’ıncı maddesi uyarınca hem de iç hukukta

açıkça yargılamanın yenilenmesi nedeni olarak sayılmaları nedeniy-

le, iç hukukta dikkate alınması gerektigi, milletlerarası andlasmalarla

kanunlar arasında aynı konuda farklı hükümler bulunması nedeniyle

çıkabilecek uyusmazlıklarda milletlerarası andlasma hükümlerinin

esas alınmasının anayasal zorunluluk oldugu, bu hususun aynı za-

manda bir uluslararası hukuk ilkesi olan ‘ahde vefa’nın da bir geregi

oldugu izahtan varestedir.

” şeklindeki ifadelerle vicdanî reddin hak

Kara Kuvvetleri Komutanlıgı 2’nci Ordu Komutanlıgı Malatya Askeri Mahkeme-

si, 24.02.2012, E. 2012/ 98, K. 2012/40, s. 3.