90 / 405
89
TBB Dergisi 2017 (129)
Özen KAYA GÖÇMEN / Ender DEDEAĞAÇ
hukukundaki bu konudaki ilkeler birlikte değerlendirildiğinde çok
önemli farkların olduğu açıktır. Davacının iddiasını hangi delillerle
ispat etmesi gerektiği, hakimin delilleri nasıl toplayacağı gibi konular
ilgili Kanunlarda ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Anonim şirketlerde
yönetim kurulunun sorumluluğu kamu hukuku boyutuyla ele alın-
dığında da bireysel menfaatlerin ötesine geçilerek gerek idari gerek
cezai yargılamalarda hakimin, yalnızca tarafların ileri sürdüğü belge
ve bilgilerle yetinmemesi gerektiği aynı zamanda davanın çözümün-
de gerekli gördüğü bütün araştırmayı da kendisinin yapma yetki ve
görevi olduğu şüphesizdir. Bu anlamda “resen araştırma ilkesi” delil
serbestisi ve ispat faaliyeti ile de iç içedir.
Bilindiği üzere; “Ceza muhakemesinde, esas olarak, fiilin fail tara-
fından işlendiği veya işlenmediği konusunda, hukuk düzenince kabul
edilen vasıtalarla, yargılama makamının tam bir kanaate ulaşmasını
temin işine ispat denir.
16
” Vergi hukukunda da ispat, “bir vergi ilişki-
sinin temelindeki maddi olayın vasıta olarak delillerden yararlanmak
suretiyle ortaya konulması faaliyetidir.”
17
Delil ise, genel olarak ispat araçlarına verilen addır. Maddi gerçeğe
ulaşma, olguların kanıtlanması deliller yardımıyla olur ve kamu hu-
kukunda ispat sistemi bir bütün olarak büyük önem arz eder.
Kural olarak ispat külfeti, iddiada bulunan kişiye düşer. Bu kural
ceza yargılamasında ve idari yargılamada da bu şekildedir.
18
Kamu hukukunda, “taraflar arasındaki dengesizlik, yönetilenlerin
yönetime karşı korunması gibi nedenlerle kanıtlama yükünü saptama
açısından mahkemelere geniş yetkiler tanınmıştır.”
19
lehine Yorumlanması, Adalet Yayınevi, Ankara 2014, s.17 vd.
16
Veli Özer Özbek/Mehmet Nihat Kanbur/Koray Doğan/Pınar Bacaksız/ İlker
Tepe, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara 2012, s.603.
17
Mehmet Yüce, Mali Yargılama Hukuku, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa 2014,
s.121.
18
Ceza muhakemesinde ispata yönelik yürütülen faaliyetler konusunda detaylı bilgi
için bkz. Devrim Aydın, Ceza Muhakemesinde Deliller, Yetkin Yayınevi, Ankara
2014; Doğan Gedik/Mahir Topaloğlu, Ceza Muhakemesinde İspat ve Şüphenin
Sanık lehine Yorumlanması, Adalet Yayınevi, Ankara 2014. Vergi hukukunda
ispat konusunda bkz. Mualla Öncel/Ahmet Kumrulu/Nami Çağan, Vergi
Hukuku, Gözden geçirilmiş, değişiklikler işlenmiş, 20. Bası, Turhan Kitabevi,
Ankara 2011, Mehmet Yüce, Mali Yargılama Hukuku, Ekin Basın Yayın Dağıtım,
Bursa 2014,
19
Şeref Gözübüyük, Yönetsel Yargı, Turhan Kitabevi, Ankara 2012, s.470.