95 / 405
94
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Vergisel Sorumluluğu
Örneğin VUK’da yer alan kaçakçılık suçları ve cezaları ile ilgili
olarak bu kanunda ayrıca düzenleme yapılmıştır. VUK’un tüzel kişi-
lerin sorumluluğu başlıklı 333. maddesine göre; “Kanunun 359 uncu
maddesinde yazılı fiillerin işlenmesi halinde bu fiiller için 359 ve 360
ıncı maddelerde öngörülen cezalar bu fiilleri işleyenler hakkında hük-
molunur.” (md.333/3) O halde VUK’un cezai sorumluluk için tam da
olması gerektiği şekilde “fiili işleme” koşulunu getirmiş olduğu açık-
tır. VUK’un sistematiği içinde tüzel kişiler açısından kusursuz sorum-
luluk ya da organ sorumluluğu söz konusu değildir. Öğretide de bu
görüşümüze benzer şekilde, tüzel kişiler için, bir bütün olarak organ
sorumluluğundan uzaklaşan temsilciliğe dayanan gerçek kişi sorum-
luluğunun kabul edildiği belirtilmektedir.
27
O halde ceza sorumlulu-
ğunun şahsiliği gereği, öncelikle; bir yönetim kurulu üyesinin işlediği
bir suç dolayısıyla başka bir yönetim kurulu üyesinin ya da bir bü-
tün olarak yönetim kurulu üyelerinin sorumlu tutulmaması gerektiği
açıktır. Tüzel kişiler açısından da şahsilik prensibi geçerlidir ve tüzel
kişiler açısından bahse konu suç oluşturan fiil ile irtibatı olan ve huku-
ka aykırı fiili ile suçu işleyen kişinin cezalandırılması gerekmektedir.
Bu itibarla da; suçun şekli sorumlusu olan kanuni temsilciler değil,
“suçun ayrıntısını bilen ve suçun oluşumda rolü olan” temsilciler veya
kişiler cezalandırılmalıdır.
28
Ceza verilebilmesi için de tüzel kişiliği
kimin temsil ettiği, bu kişi veya kişilerin işlenen fiil ile bir ilgilerinin
olup olmadığı, konunun ayrıntısına hâkimiyet durumları, oluşumda
rollerinin olup olmadığı gibi illiyet bağı hususlarının araştırılması ge-
rekmektedir. Bu yapılmadığı takdirde öncelikle şahsilik prensibi gere-
ği kişiye ceza verilemeyecektir; çünkü ceza yaptırımı, suç oluşturan fiil
ile ilgisi olmayan yalnızca temsil yetkisi olması dolayısıyla sorumlu
olduğu kabul edilen bir kişiye uygulanamaz.
Bu sebeple aşağıda ayrıca belirtileceği üzere, sorumluluğun diğer
yönetim kurulu üyelerinde olmaması için şahsilik prensibi kapsamın-
da “fiillerin” kişi ile irtibatlandırılması gerekmektedir.
27
Doğan Şenyüz, Vergi Ceza Hukuku, Ekin Basın Yayın Dağıtım, 5. Baskı, Bursa
2011, s.382; Mehmet Taştan, Açıklamalı - İçtihatlı Vergi Kaçakçılığı Suçları,
Genişletilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2015, s.10.
28
Benzer görüş için bkz. Doğan Şenyüz, Vergi Ceza Hukuku, Ekin Basın Yayın
Dağıtım, 5. Baskı, Bursa 2011, s.382. Mehmet Taştan, Açıklamalı - İçtihatlı Vergi
Kaçakçılığı Suçları, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı, Adalet Yayınevi,
Ankara 2015, s.10.