dergi 132

155

TBB Dergisi 2017 (132)

Alihan AYDIN

sabında bulundurmayı ve ödenmesini sağlamayı taahhüt etmiş olur;

söz konusu taahhüt çekin keşide edilmesinde mündemiçtir.

Çekteki

diğer müracaat borçluları da -cirantanın sorumsuzluk kaydı koyması

veya avalistin yalnızca çek bedelinin bir kısmının ödenmesini taahhüt

etmesi gibi sorumluluğu kaldıran veya sınırlandıran hâller bir yana-

çeke imza koymakla kendilerinden sonra çeki iktisap edenlere karşı

aslında düzenleyenin taahhüdünü yerine getireceğini, aksi hâlde ken-

dilerinin sorumlu olmayı kabul ettiklerini beyan etmiş olurlar (TK m.

818/1-(d)’nin atfı ile m. 685/1 ve TK m. 794/1).

Şu durumda düzenleyenin sorumluluğunun doğacağı hâlleri, bir

diğer deyişle, düzenleyenin muhatap bankadaki hesabında çek bede-

lini ödemeye yeterli karşılığın mevcudiyetine rağmen hesap üzerinde

haciz veya rehin bulunmasını, bankanın hataen ya da bilerek ödeme

yapmamasını, ödemeden men kararı nedeniyle ödemenin gerçekleş-

tirilmemesini vb. değerlendirirken düzenleyenin çek keşide etmekle

üstlendiği taahhüdüne hangi olasılıklarda aykırılık yapmış sayılabile-

ceğini belirleyerek bir sonuca ulaşmak gerekir.

Bu bağlamda hesap üzerinde haciz veya rehin bulunmasının dü-

zenleyenin sorumluluğunu gerektireceği açıktır. Zira düzenleyenin bir

alacaklısı tarafından muhatap bankadaki hesabı üzerine haciz konul-

ması olasılığında buna sebebiyet veren kişi, bizatihi alacaklısına karşı

borcunu yerine getirmeyen düzenleyen olacaktır. Benzer şekilde he-

sap üzerinde rehin bulunması da yine düzenleyenin rehin alacaklısı

ile akdettiği bir sözleşmeden kaynaklanacağına göre hesap üzerindeki

rehin nedeniyle ödeme yapılmamasına sebebiyet verenin düzenleyen

olduğu tartışma götürmez.

Bunun yanında çekle işleyen hesap müsait olmasına, yani hesapta

çek bedelini ödeyecek yeterli karşılık bulunmasına rağmen muhatap

bankanın hataen veya bilerek çek bedelini hamile ödememesinden do-

layı da düzenleyen sorumludur. Esasen muhatap banka, çekin öden-

mesinde düzenleyene bir hizmet ifa eden; nezdindeki hesapta bulunan

Nitekim TK m. 818/1-(c)’nin göndermesiyle çeke de uygulanacak olan TK m.

679’a göre düzenleyenin çekin ödenmemesinden sorumlu olmayacağına ilişkin

bir kayıt çeke yazılamaz.