dergi 132

157

TBB Dergisi 2017 (132)

Alihan AYDIN

iddiasında bulunan) tamamiyle düzenleyenin sorumluluk alanı dışın-

dadır ve düzenleyenin çeki düzenlemekle, çeki elinde bulunduracak

herkese karşı, iradesinin oluşması bakımından üzerinde hiçbir etki-

sinin olmadığı, herhangi bir yasal düzenleme nedeniyle de eylemle-

rinden sorumlu bulunmadığı bu üçüncü kişinin “ödeme yasağı kararı

almak için mahkeme başvurmayacağı” gibi bir taahhütte bulunmuş

sayılması gerektiği hiç kuşku yok ki söylenemez.

Burada hemen bir parantez açmalı ve düzenleyenin muhatap

banka nezdindeki hesabında çeki ödemeye yeterli karşılığın bulun-

madığı hâlde ise ödeme yasağı kararının karşılıksız kalan kısım ba-

kımından iyi niyetli çek hamilinin müracaat imkânını ortadan kaldır-

mayacağını belirtmeliyiz. Bu sonuç, bir önceki çıkarımla çelişmez. Zira

bu son hâlde müracaat hakkının doğmasının sebebi çekin karşılığının

bulunmamasıdır; yoksa mahkemece verilen ödeme yasağı kararının

hamilin başvurma hakkını engellememesi değil. Bununla birlikte söz

konusu müracaat hakkının ancak çekin “karşılıksız kalan kısmı” için

doğacağını, yoksa bu olasılıkta tüm çek bedelinin artık müracaat hak-

kınının doğduğu gerekçesiyle talep edilebilir hâle gelmeyeceğini vur-

gulamak gerekir.

Gerçekten, Çek Kanunu m. 3/3’te düzenlenen çekle işleyen he-

sapta hiç para bulunmasa bile muhatap bankanın her durumda çekin

belirli bir tutarını ödeme yükümlülüğü nedeniyle bir çekin “tamamen

karşılıksız kalması” mümkün değildir. Başka bir deyişle Çek Kanunu

m. 3/3, her durumda çekin kısmi karşılığının bulunduğunun bir ifade-

Karş. Kendigelen, a.g.e., s. 285. Yazar, çekin “karşılıksız” kalmasına ilişkin açık-

lamalarında, gerekçesini göstermeksizin “Çek hakkında keşideci tarafından [e]

TK 711/III hükmüne dayalı olarak bir ödemeden men talimatı veya mahkemece

bir ödemeden men kararı verilmesi hâlinde de aynı sonuca varılmalıdır.” diye-

rek eTK 711/3’te düzenlenen “keşidecinin ödemeden men talimatı vermesi” ile

mahkemece ödemeden men kararı verilmesini aynı şekilde değerlendirmektedir.

Yukarıda zikrettiğimiz gerekçelerle bu değerlendirmeye katılma imkânı bulamı-

yoruz. eTK m. 711/3’te düzenlenen ihtimal ile mahkemece verilen ödemeden men

kararı birbirinden apayrı iki müessesedir ve yapılacak değerlendirme anılan mü-

esseselerinin bu nitelikleri göz önünde tutularak gerçekleştirilmelidir. Bu konuda

bkz. aşağıda N. 10.

Bununla birlikte bkz. ve karş. Abuzer Kendigelen, “Çekte Kısmi Karşılık”, Ma-

kalelerim, C. I, 2. Bası, İstanbul 2006, s. 506. Yazar, kısmi karşılığı kabul etmeyen

hamilin diğer çek borçlularına karşı müracaat hakkını kaybetmekle birlikte dü-

zenleyene karşı bu hakkı kaybetmeyeceği düşüncesindedir.