190 / 417
189
TBB Dergisi 2017 (132)
Ayşe Seda GÜLSEVEN
delik yaşamımızda, araba kullanmanın neden erkeksi, çamaşır yıka-
manın neden kadınsı olduğu düşüncesine rasyonel bir sorgulamayla
ulaşmamız mümkün değilken, bu işlerin neden erkeksi ya da kadınsı
olduğunu anlamamıza yarar. Cinsiyet farkları rejimi; eril ve dişil de-
ğerleri belirlemektedir.
13
Türk toplumunu temel alarak cinsiyet rolü ölçeği geliştiren bir ça-
lışmada, kadınlarla erkeklere yüklenen olumlu özellikler tespit edil-
miştir. Kadınlar için beklenen olumlu özellikler şunlardır: Duygusal,
çekici, düzenli, etkileyici, fedakâr, görgülü, iyi huylu, kibar, terbiyeli,
pratik, sabırlı, sevimli, saygılı, sevecen, sadık, tatlı dilli, itaatkâr, üret-
ken, yumuşak, zarif. Erkekler için beklenen olumlu özellikler şunlardır:
Atılgan, bağımsız, cesur, çevik, kavgacı, dayanıklı, sporsever, güçlü,
girişimci, hakkını savunabilen, hızlı, hırslı, kendine güvenen, kararlı,
mert, mücadeleci, onurlu, otoriter, sert, soğukkanlı.
14
Beklenen olumlu
özelliklerin, kadın ve erkeklere zorunlu olarak yüklenen davranış ka-
lıplarını belirlediği de akıldan çıkarılmamalıdır. Kadınların ve erkekle-
rin beklenen özelliklere sahip olduklarını varsaydığımızda, kadınların
ve erkeklerin özel yaşamlarındaki dengenin ne şekilde biçimleneceği
ve çalışma yaşamlarının ne kadar farklı şekillenebileceği görülmelidir.
Kadınlığın ve erkekliğin kurucu öğelerinden biri de cinselliktir ve
toplumsal cinsiyetin eşitsiz kuruluşunu dikkat çekici bir şekilde göz
önüne serer. Muktedir olmanın eril bir anlama sahip olmasının bir
sonucu olarak; erkekte cinsel performans düşüklüğü “iktidarsızlık”
olarak ifade edilir.
15
Erkek egemenliğini kuran önemli stratejilerden
biri; erkeklerin aşırı, saldırgan ve hatta etik dışı olarak nitelendirilebi-
lecek cinsel davranışlarının kökeninde erkek biyolojisinin yattığına ve
bu biyolojik kökenli cinselliğin dizginlenemez olduğuna dair yaygın
kabuldür. Erkek egemen sistem, kadınlara tek eşli evlilikler dışında
cinselliği yasaklarken, erkeklere evlilik içinde veya dışında serbestlik
tanır. Erkekler için evlilik dışında cinsellik “deneyim”, kadınlar içinse
tehlikeli sonuçları olan “erkeğin yasasını ihlal” anlamına gelebilir.
16
Bu
13
Sancar, Erkeklik, Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları içinde, s. 169-170.
14
Dökmen, s. 109.
15
Gülçin Elçik, Beden, İki Nokta Üst Üste, Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları içinde
(Hazırlayan: Feryal Saygılıgil), Dipnot Yay., Ankara 2016, s.187-212.
16
Sancar, Erkeklik: İmkânsız İktidar Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler, s. 197-
200.