dergi 132

320

ABD Anayasal Düzeni Üzerinde Emperyal Başkanlık Gölgesi

Bu görüşlerin aksine, benimsenen söylemin aldatıcı olduğu ve

terörle mücadele tarzında esaslı bir değişiklik olmayıp

Obama dö-

neminin henüz başlarında dahi temel hak ve özgürlüklere ve anaya-

sal kuvvetler dengesine katkı sağlayacak değişikliklerin yapılmadı-

ğı öne sürülmüştür.

Bush döneminin ünlü hukukçularından Jack

Goldsmith’e göre Obama, Bush’un düştüğü hataya düşmeyerek baş-

kanlık yetkilerini genişletme fikrini açığa vurmamış, bunun yerine bu

önemli yetkileri hissettirmeden, tabiri caizse çaktırmadan kullanmıştır.

Bu iki uç görüşü tartabilmek adına uygulamada Obama’nın Gu-

antanamo hapishanesinin tek taraflı işlemle kapatılma girişimi ve

Libya’ya yasama organının izni olmadan yapılan askeri müdahale

konuları önemlidir. Obama, Guantanamo’yu kapatma konusundaki

kararlılığını yukarıda da bahsettiğimiz başkanlık kararnamesi ile orta-

ya koymuştur. Ancak Obama bu konuda bazı Demokrat senatörler de

dâhil olmak üzere başkanlık süresi boyunca Kongre’nin ciddi direnci

ile karşılaşmıştır. Obama, Bush döneminde

çok sık başvurulan

başkanlık

imza şerhleri (

presidential signing statements

) uygulamasını

Guantana-

mo mevzunda devam ettirmiştir. Baştan itibaren kötü üne sahip hapis-

haneyi kapatmayı ve tutsakların ABD topraklarına transferini Obama

bir temel haklar konusu olmaktan çok seçmenlerine verdiği taahhüdü

tek taraflı işlemle de olsa yerine getirmek olarak görmüştür. Sonuçta,

Kongre’nin ciddi direncine karşı koyamamış ve bu taahhüdünü ger-

çekleştirememiştir. Buna karşın, Obama, Kongre’nin kabul ettiği milli

savunma tahsis ve yetkilendirme yasalarına (2010-2015 yılları arasında

Jack Goldsmith, “The Cheney Fallacy,” 18 Mayıs 2009,

https://newrepublic.com/

article/62742/the-cheney-fallacy., (Erişim Tarihi: 3 Ocak 2017).

Charlie Savage, “To Critics, New Policy on Terror Looks Old,” 1 Temmuz, 2009,

http://www.nytimes.com/2009/07/02/us/02gitmo.html?_r=0.,

(Erişim Tarihi: 4

Ocak 2017).

ABD başkanları bazı kanunların kabulü esnasında Anayasaya aykırı buldukla-

rı veya uygulanmasında mahzur gördükleri yasa hükümlerini, yasanın tümünü

veto etmek yerine, şerh koyarak kabul ettiklerini kamuoyuna duyururlar. Bunlara

uygulamada başkanlık imza şerhleri adı verilmektedir. Bu şerhler yasa hükümleri

gibi hukuki etki doğurmaz, ancak bu hükümleri uygulamakla görevli idarelerin

söz konusu şerhlere dayanarak yasaları yorumlaması ve aynı zamanda yargı or-

ganlarının da bu şerhleri kararlarında göz önüne alması mümkündür. Geçmişi çok

daha gerilere dayanan başkanlık imza şerhleri, özellikle Reagan dönemi itibariyle

başkanların yasama organıyla uyuşmadığı politika tercihlerini vurgulama aracı

olarak kullanılmaya başlanmıştır. George W. Bush döneminde tam 700’ün üstün-

de yasa hükmü için bu şerhler kullanılmıştır. “Presidential Signing Statements”,

https://www.loc.gov/law/help/statements.php

, (Erişim Tarihi: 09.01.2017).